AKP iktidarının çifte standardı devam ediyor. Bir yanda hakkında 2 yıl 9 ay kesinleşmiş hapis kararı olmasına rağmen seçime katılan ve görevine devam eden AKP’li başkan, diğer yanda gözaltına alınmasının hemen ardından görevine son verilen HDP’li ve CHP’li başkanlar, yerlerine atanan kayyumlar… 11 Eylül 2016’da yaşamımıza giren “kayyum uygulaması”, bugün adeta bir yönetme biçimi olarak tercih ediliyor.

Kayyım veya kayyum, yasalarla belirlenen bazı durumlarda, belli bir süre başkasına ait bir işi görmek veya bir malı idare etmek için tayin edilen kimse demek…

Arapça “kama” kökünden geliyor ve kıyam kelimesinden türüyor.

Kayyum olarak atanan kişi “kamu görevlisi” sayılıyor. Her ne kadar  “belli bir süre” denilse de, AKP tarafından kayyum geçici değil, kalıcı olarak sokuldu Türkiye siyasetine.

2016’da atanan kayyumlar, görevlerine 31 Mart seçimlerine kadar devam ettirildi. 19 Ağustos 2019’da Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehirlerine atanan kayyumlar, bugün dördüncü ayında ve görev süreleri, sürekli uzatılmakta.

Önceki gün de  CHP’li Urla Belediyesi, HDP’li Varto ve Bulanık belediyeleri ile Erentepe beldesine kayyum atandı.

Kaymakamlar başkan vekili yapıldı

Kayyum atamalarının ardından genellikle bölgenin mülki amiri “başkan vekili” olarak atanıyor. İl ise vali ya da vali yardımcısı, ilçe ise kaymakam oluyor başkan vekilleri.

Dün kayyum atanan dört belediye için il valilikleri, İzmir Urla Belediyesi’ne Kaymakam Önder Can, Varto Belediyesi’ne Kaymakam Ertuğrul Avcı, Bulanık Belediyesi’ne Kaymakam Mehmet İlidi’nin başkan vekili olarak atandığını açıkladı. Ayrıca Kaymakam İlidi, Erentepe Belediyesi’nde de başkan vekili olarak görevlendirildi.

Belediye Başkanı AKP’li ya da MHP’li ise ne olur?

İçişleri Bakanlığı 11 Eylül 2016’da OHAL’de yayınlanan 674 sayılı KHK’ye dayandırarak ikisi il, 28 belediye başkanını görevden aldı. Bu belediyelerden 24’ü HDP-DBP’liyken, o belediyeler arasında 3 AKP’li, bir de MHP’li belediye vardı.

HDP’li belediyelerin hepsinde başkan vekilliği görevlerine vali yardımcısı ya da kaymakam “kayyum” olarak atanırken, AKP’li Giresun Çamoluk Belediyesi’ne belediye meclisi seçimiyle AKP’li Belediye Meclis üyesi Musa Varıcı getirildi. AKP’li Konya Ilgın Belediyesi’ne de yine AKP’li Belediye Meclis üyesi Mehmet Karahan getirilirken, Erzurum Aşkale Belediyesi’ne de Belediye Meclisi seçimiyle başkan yardımcısı Şenol Polat seçildi.

MHP’li Adana Pozantı Belediye eski Başkanı Mustafa Çay’ın yerine ise Belediye Meclisi seçimiyle Mahmut Sami Baysal başkan vekili seçildi.

AKP’li başkanın kesinleşmiş hapis cezası varsa ne olur?

HDP ve CHP’li belediye başkanları, haklarında hiçbir kesinleşmiş ceza bulunmamasına rağmen gözaltına alınmalarının hemen ardından görevlerinden alınıp yerlerine kayyumlar atandı.

Hakkında kesinleşmiş 2 yıl 9 aylık hapis cezası olmasına rağmen Yüksek Seçim Kurulu’nca (YSK) seçime katılmasında bir sorun görülmeyen Şanlıurfa Ceylanpınar’ın AKP’li Belediye Başkanı Abdullah Aksak’ın durumu bir süre önce kamuoyuna yansımıştı.

Oysa aynı YSK, seçime girebilirsin dediği altı HDP’li seçilmiş başkana mazbata vermedi ve seçimlerde çok daha az oy alan ikinci sıradaki AKP’li adayı belediye başkanı olarak görevlendirdi. Ne görevden alma, ne de kayyum uygulamasının yapılmadığı ve YSK onayıyla başkanlık koltuğunu oturan Aksak’ın mazbatası, sekiz ayın ardından YSK tarafından iptal edildi. Yeni başkan ise, Belediye Meclisi’nde yarın yapılacak seçimle belirlenecek.

Erdoğan artık belediye başkanlığı yapmasını istemezse ne olur?

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2017’nin ortalarında bazı büyükşehirlerin ve illerin belediye başkanlarının artık belediye başkanlığı yapmasını istemedi. Medyada bir süre bu konu işlendikten sonra, yandaş medya üzerinden bu isimlerin görevden alınmaları ya da kayyum atanması konusu ısıtılmaya başladı.

Başkanlar bir süre ayak sürüse de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe’nin de aralarında bulunduğu belediye başkanları görevlerinden istifa etti ya da ettirildi. Yerlerine de Erdoğan’ın işaretiyle belediye meclislerinde yapılan seçimlerle belediye başkanları seçildi.

Bugün 32 belediyeyi “kayyum” yönetiyor

2016-2019 yılları arasında kayyum yönetimlerinin faturaları 31 Mart seçimlerinin ardından bir bir açıklanırken, en dikkat çeken konu, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne yaptırılan banyo örneğinde olduğu gibi atanan kayyumların şatafatlı yaşantısı oldu.

AKP iktidarının adeta bir “yönetim biçimi’ olarak uyguladığı, kayyumla, bugün Türkiye’nin üçü büyükşehir biri il olmak üzere 32 belediyesi yönetiliyor.

Alfabetik sıraya göre kayyumun yönettiği belediyeler şöyle:

Batman Beşiri İkiköprü Belediyesi, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Diyarbakır Bismil Belediyesi, Diyarbakır Hazro Belediyesi, Diyarbakır Kayapınar Belediyesi, Diyarbakır Kocaköy Belediyesi, Diyarbakır Kulp Belediyesi, Diyarbakır Yenişehir Belediyesi, Erzurum Karayazı Belediyesi, Hakkari Belediyesi, Hakkari Yüksekova Belediyesi, İzmir Urla Belediyesi, Mardin Büyükşehir Belediyesi, Mardin Derik Belediyesi, Mardin Kızıltepe Belediyesi, Mardin Mazıdağı Belediyesi, Mardin Nusaybin Belediyesi, Mardin Savur Belediyesi, Muş Bulanık Belediyesi, Muş Bulanık Erentepe Belediyesi, Muş Varto Belediyesi, Şırnak Cizre Belediyesi, Şırnak İdil Belediyesi, Tunceli Mazgirt Akpazar Belediyesi, Urfa Suruç Belediyesi, Van Büyükşehir Belediyesi, Van Başkale Belediyesi, Van Erciş Belediyesi, Van İpekyolu Belediyesi, Van Muradiye Belediyesi, Van Özalp Belediyesi, Van Saray Belediyesi.

AKP’nin ilk kayyum ataması 2016’da

HDP ve DBP, katıldığı 31 Mart 2014’te yerel seçimlerde üçü büyükşehir olmak üzere toplamda 102 belediyede seçimi kazandı. Darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL KHK’sine dayanan İçişleri Bakanlığı, 11 Eylül 2016’da ikisi il 24 belediye başkanını görevden alarak yerlerine kayyum atadı. Ardından gelen kayyumlarla, Diyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir Belediyeleri ile Hakkari, Siirt, Şırnak ve Batman il belediye başkanlıklarının da içinde olduğu tam 95 belediye başkanı görevden alınarak yerlerine kayyum atanmış oldu.

31 Mart 2014 seçimlerinde 102 belediye kazanan HDP, 31 Mart 2019’da yapılan seçimler öncesinde sadece yedi belediyeye sahipti. Yerlerine kayyum atanan belediye başkanlarından Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk sağlık sebebiyle tahliye edilirken, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Gültan Kışanak, Van Belediye Eş Başkanı Bekir Kaya, Tunceli Belediye Eş Başkanı Mehmet Ali Bul ve çok sayıda başkan hâlâ cezaevinde tutuklu. Hâlâ davaları sürüyor ve çoğunun hakkında kesinleşmiş bir hapis kararı bulunmuyor.