Yılbaşı üzeri Milli Piyangonun büyük ikramiyesi kaç adet ne alır listelemek adettendir.  Ben de bu yıl âdete uyayım dedim.

Şu kadar daire, bu kadar otomobil alırsınız mevzuuna girmeyi düşünmüyorum.

Trilyon dolarların havada uçuştuğu, eksi faizlerin konuşulduğu bugünkü dünyada 80 milyon TL’nin yani yaklaşık 13,5 milyon doların “aslında ne ettiğine” bir bakalım diyorum.

2003-2012 arasında düşük giden dolar kuru sayesinde “geçici zenginlik” yaşadık.  80 milyon TL’nin o 50 milyon dolar ettiği zamanlar oldu.

2013 sonrasında kur kendini düzeltmeye başlaydı.  Dolar üç kattan fazla arttı.

O nedenle 80 milyon TL artık içeride hala çok büyük, dışarıda da büyük ama o kadar da büyük olmayan bir para.

Nasıl bir dünyada yaşadığımızı uç örneklerle anlatmaya çalışayım.

Mesela Dubai’de 828 metre ile dünyanın en yüksek binası Burç Halife’nin gözlem katları satışa çıkmış.

2018 yılında 16 milyon turistin ziyaret ettiği bu katlar yılda 200 milyon dolara yakın gelir getiriyormuş. Katların tahmini satış fiyatı:  1 milyar dolar…

Fotolara bakarsak bu katlar geceleri pazarlansa daha çok para edecek gibi duruyor.

Başka bir uç örneğini anlatıp kendi çöplüğümüze, memleketimize döneceğim…

Beyzbol Amerika’daki en popüler üç spordan biri.  Maçlar Mart-Ekim arası oynanıyor.  Şu ara transfer sezonu.

New York Yankees Aralık ayı içinde Geritt Cole diye bir atıcı (pitcher) transfer etti.  Kontrat 9 yıllık ve 324 milyon dolar…  Evet, oyuncu aylık 3 milyon dolar alacak.  Bu maç başına kabaca 1 milyon dolar, yaptığı her atış için de aşağı yukarı 10 bin dolar demek.  Adam, bizim Milli Piyango büyük ikramiyesini 4,5 ayda beyzbol topunu atarak kazanacak.  Akıllara zarar bir kontrat ama gerçek!

Bu rakamın son yıllarda güçlü büyüyen ABD ekonomisiyle bir ilgisi var tabii.  Hele ABD Merkez Bankası FED’in piyasalara “siz merak etmeyin çocuklar, piyasalara ne kadar para lazımsa veririz” tarzı yaklaşımı her türlü rakamı şişiriyor.

Tamam, ayağımızı yere basalım memlekete dönelim.

Son on yılda dünyadaki para bolluğu bize de kısmen yansıdı.  Ancak 2018 yılıyla beraber para gelmeyi bıraktı, çıkmaya başladı.

2019 yılında yabancılar 2,5 milyar dolarlık hisse senedi ve tahvil sattılar.  Bankalar yeniledikleri sendikasyon kredilerini yüzde 25’ni geri ödeyerek yenilediler.  Dolayısıyla içeride kaynak azaldı,  fiyatlar dolar bazında geriledi.

Tabii istisnalar yok mu, var.  Mesela marka kadın çantalarının çılgın fiyatları kendini kuruyor. İki üç hafta önce merak ettim.  Channel, Bottega Veneta, Hermes gibi çantaların fiyatlarına bakayım dedim. O gün bugün karşıma cepte, bilgisayarda çanta reklamı düşüp duruyor.   Aralarında pre-used dedikleri ikinci el çantalar da var. Onlarda da rakamlar dudak uçuklatıcı…

Çanta dünyasını bir ekonomistten çok bir psikoloğun yorumlaması doğru olur diye düşünüyorum.  Ödenen bedelin küçük bir bölümü çanta için ödeniyor olsa gerek.  Satın alınan “soyut başka şeyler” olmalı.

Şöyle söyleyeyim bir yılan derisi bir Hermes çanta gördüm.  Fiyatı 116 bin Euro yani yaklaşık 800 bin TL… Gramı kaça geliyor insan merak ediyor.  Bölün bizim büyük ikramiyeye kaç çanta ediyor? Sadece 100 çanta!

Bu kapitalizm hakikaten insanlara ihtiyaçları olmayan şeyleri olmayacak fiyatlara satma sanatı sanki…

Umarım 2019 içeride dışarıda bütün bu “saçmalıkların” yaşandığı son yıl olur.

80 milyon TL pek çok hayatı kurtaracak miktarda bir para tabii ki, o ayrı…

Hepinize iyi yıllar. Şansınızın bol olduğu bir yıl olsun.