Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçenin 2019 Aralık ayı “Nakit Gerçekleşmelerini” dün açıkladı.
Böylece dengelenme yılı olarak tanımlanan 2019 yılının bütçe fotoğrafı çıkmış oldu.
Fotoğrafı daha net görebilmek için önce grafiği incelemek gerekiyor.
Daha sonra bu fotoğrafta ne görüyoruz ona bakalım…
Bir kere şunu aklımızdan çıkarmayalım: 2019 yılında bütçenin gelir tarafında Merkez Bankası kaynakları sonuna kadar kullanıldı. Kâr, yedek akçe ve kurumlar vergisi olarak en büyük gelir sağlayıcılardan biri Merkez Bankasıydı.
Ayrıca imar barışından gelir kaydedildi. Kabaca bunların toplamına 100 milyar TL diyelim.
Bu fotoğraf bu gelirlere rağmen böyle çıktı. 2020’de bu gelirlerin yarısından fazlası gelirse iyidir diye düşünüyorum.
Bu arka planı göz önüne alınca rakamlar kaygı uyandırıyor:
- Aralık’taki aylık 36,75 milyar TL’lik açık son üç yılın en yükseği…
- 2019 yılı boyunca gerçekleşen “net borçlanma” miktarı: 153,664 milyar TL. Aylık ortalama 12,8 milyar TL borçlanan bir Hazinemiz var.
- Bütçenin yıllık nakit açığı: 130,5 milyar TL. Bu da aylık ortalama 10,88 milyar TL açık demek.
Aylık 3,13 milyar TL faiz dışı açık vermişiz. Yani Hazine’nin giderleri gelirlerinden 3,13 milyar TL fazla…
Üzerine bir de aylık ortalama 8,19 milyar TL faiz giderimiz olmuş.
Esasen aylık ortalama açık 11,32 milyar olmuş ama yıllık 5,28 milyar TL özelleştirme geliri açığı düşürmüş. 2020’de böyle bir özelleştirme geliri olacak mı bakalım…
Çoğu bir seferlik 100 TL geliriniz var. Bütçeniz 130 TL açık veriyor. 99 TL faiz ödemişsiniz. Üzerine 153 TL borçlanma ihtiyacı duyuyorsunuz. Böyle matematikle nereye kadar?
Aşağıdaki grafik Verimetrik’ten…
Ocak 2019’dan itibaren 12 aylık nakit dengesindeki bozulma dikkat çekici.
İşin özeti şu: Faiz dışı açık kapanmadan bütçe düzelmez. Faiz dışı açığı kapatmak için de gelirleri arttırmaya ya da giderleri kısmaya ya da her ikisini birden yapmaya ihtiyaç var.
Siz merkezi idarede böyle bir çaba, böyle bir irade görüyor musunuz?
O zaman sürecin adını koyalım: Küresel finansal piyasalar gevşek giderken, bu kadar açık veren bir bütçeyle 2020 enflasyonu kaç çıkar, onun deneyindeyiz.