Genç İşsizler Platformu tarafından yayımlanan rapora göre genç işsizlik rekor kırıyor. Gençler, gençlik bayramını umutsuzluk kıskancında karşılıyor.
Genç İşsizler Platformunun Öğrenci Sendikası ile ortak olarak hazırladığı, ‘Gençliğin Bayramında Gençliğin Durumu’ başlıklı rapora göre Türkiye’de gençler işsizlik, borç ve umutsuzluk içinde.
Evrensel’in haberine göre rapora göre büyümenin istihdama yansımamasıyla birlikte gittikçe artan genç işsizlik, 2018’deki ekonomik krizle birlikte zirveye çıktı.
Son yıllarda genç işsizlikte genel bir artışın gözlemlendiği belirtilen raporda ekonomik krizin de etkisiyle iş aramaktan vazgeçtiği için artık ekonomik olarak “işsiz” değil “iş gücü dışı” sayılan genç sayısında rekor artış yaşandı.
Asgari ücretin altı dayatılıyor
Rapora göre 2020 yılı itibarıyla 15-24 yaş arasında genç istihdam sayısı 3 milyon 447 bin iken, bu sayının 2014 yılının dahi altında kaldığı görüldü. Genç işsizlikteki artışın işverenler tarafından gençlere düşük ücret dayatması olarak yansıdığı belirtilen raporda, “Haksız yere düşük ücreti kabul etmeyecek olan gençliği, kapının önünde genç işsizler ordusu beklemektedir ve işverenler bunu bir koz olarak değerlendirmektedir” denildi.
Rapora göre, koronavirüs salgını öncesinde üniversiteli genç işsiz sayısının azalması, iş bulma ümidini yitirerek iş aramaktan vazgeçen gençlerin rekor sayıda artmasıyla doğrudan ilişkili. 1 milyon 168 bin genç iş gücü dışında kaldı.
İşsizlik sayısındaki artışa ek olarak işsizlik süresi de arttı. 1 yıldan fazla süredir iş arayan 15-24 yaş arası genç sayısı, son 2 yılda 74 binden 183 bine çıktı. Gençler sigortasız ve asgari ücretin dahi altında bir ücrete çalışmak ya da işsiz kalmak arasında kaldı.
Gençler arasında kredi başvuruları yaygınlaştı. Ailelerinin maddi durumlarından ötürü zorunlu bir şekilde krediye başvuran gençler iş hayatlarına da borçla başladı.
1 milyon 156 bin genç okurken çalışmak zorunda
1 milyon 156 bin genç ise okurken çalışmak zorunda kaldı. Rapora göre bu durumun ilk sebebi artan hayat pahalılığı nedeniyle ailelerin öğrenim ücretlerini ve oluşan ulaşım, yeme-içme ve konaklama gibi ek masrafları karşılayamaması oldu.
15-24 yaş arası gençlerin yüzde 27’sine tekabül eden 3 milyon 112 bin genç ise ne eğitimde ne de istihdamda yer aldı.
Gençler umutsuz, kadınlar işgücünde yok
2014’ten bugüne tüm yaş gruplarında özel sektörün sağladığı istihdam yerinde sayarken kamu istihdamı arttı. Kamu çalışanlarının özlük hakları daha yüksek, çalışma süreleri ise kanuni sınırlamalara uygun olduğu için gençler için bir nevi güvence anlamına gelen kamu sektöründe ise gençlerin liyakate dayalı alım yapıldığına güveni kalmadı.
Kadınlar emek piyasasında erkeklere göre dezavantajlı oldu.15-24 yaş arası genç kadınların önemli bir kısmı ev işleriyle meşgul olarak sınıflandırıldı ve iş gücü dışında bırakıldı.
Rapordan önemli detaylar
Raporda şu noktalara dikkat çekildi:
- Her yıl yeni yıl mezun olarak iş hayatına atılan binlerce genç emek piyasasında baskıya neden olmaktadır.
- Korona virüs salgınının yarattığı özel durum henüz verilere yansımasa ve bu etkinin geçici olacağı varsayılsa bile 2020 ile 2021 yıllarında gençlerin iş durumu hakkında olumlu konuşmak mümkün değildir.
- Eğitime harcanan emek, zaman ve paranın artmasına rağmen iş bulmak kolay değildir; temel çalışma şartları olan adil ücret ve sigortaya dahi sahip olmak gün geçtikçe zorlaşmaktadır.
- İş hayatı öncesindeki dönemde de koşullar iyi değildir; öğrenim giderleri, yemekhane ve yurt ücretleri günden güne artmakta olup, çok sayıda öğrenci giderlerini kendilerini karşılamaktadır.
- Yükseköğretim sürecinde KYK kredisi alan çok sayıda mezun; uzun süreli işsizlik, düşük ücret ve yüksek enflasyonun yarattığı faiz yükü nedeniyle borç altında ezilmektedir.
- Genç ve dinamik nüfusunu kalkınma yolunda bir avantaj olarak gören Türkiye, kalitesiz eğitim ve kötü iş koşulları nedeniyle; verimliliği düşük ve memnuniyeti az bir gençliğe sahiptir.
- Cumhuriyetin başından beri; toplum ve devlet arasında yazılı olmayan ‘okuyanın sınıf atlaması’ sözleşmesi son dönemde hükmünü yitirmiştir.
- Çalışmayarak iktisadi olarak verimsiz hale düşen ve gelecekten umudunu yitiren gençler, Türkiye’nin ‘gerçek beka’ sorunudur.
Gençler ne diyor?
Raporda görüşlerine yer verilen gençler ise şu ifadeleri kullandı:
Okan Akoğlu – İktisat Fakültesi Mezunu, 26 yaşında: İş arama kriterlerine baktığımda asıl aranan niteliklerin iş ilanlarında yazanlar olmadığını öğrendim. Genelde aranan şeyler tanıdığının olmasıydı. İş bulmak, bir tanıdık yoluyla bir yere yerleştirilmek üzerineydi. Mezun olduktan sonra ilk başlarda yakında işi bulacağım şeklinde düşünerek psikolojinizi diri tutabiliyorsunuz ama sonraki süreçte zaman geçtikçe psikolojiniz yıpranmaya başlıyor ve bir müddet sonra umutsuzluğa dönüşüyor bu durum.
“17 bin lira borcum var”
Eylem Karaman – Felsefe Bölümü mezunu, 27 yaşında: Ailemin yükünü az da olsa hafifleteceğini düşündüğüm için aslında yüz binlerce genç gibi geri ödemeli KYK kredisi almak zorunda kaldım. Üniversiteden 2018 yılında mezun oldum ve mezun olur olmaz iş bulamadım. KYK tarafından adıma 17 bin TL bir borç çıkarıldı ve işsiz olmama rağmen bu borcu geçen seneden beri geri ödemem bekleniyor. Ödeyemediğim için her ay faiz biniyor. Şu anda da işsiz olduğum için bankalara, kredi kartlarına da borçlandım.
“Günübirlik sigortasız işlerde çalışıyorum”
Ahmet Furkan Altındiş – Hukuk Bölümü öğrencisi, 21 yaşında: Giderlerimizi karşılayabilmek ve okulumuza devam edebilmek için çalışmak zorunda kalıyoruz. Yaptığımız işler kafe-restoran tarzı işletmelerde garsonluk veya bölümümüzle alakası olmayan günübirlik sigortasız işler. İhtiyaçlarımızdan kaynaklı seçme şansımızın olmadığı bir işte çalışırken gerekli motivasyonu sağlayamıyoruz.
Ş.S. Meslek Lisesi Öğrencisi, 17 yaşında: Stajlarımızda daha çok çay getir-götür, tuvaleti temizle, alanı temizle gibi işlerde çalıştırıyorlar. Teknik alanda çalıştırıldığımızda ise herhangi bir yerde eksik varsa bizleri oraya yerleştiriyorlar. Bunca yıl aldığım eğitimde deneyim kazanamıyorum. Eksik sigorta yaygın ve aynı zamanda öğrenciler çok ucuza çalıştırılıyor.