Kısa bir süreliğine konut kredilerinin faizini tarihi düşük seviyelere çeken kamu bankaları, bu aralıkta kredi verilenlere ucuz para sağlamış oldu. Faizlerin düşürülmesiyle ev fiyatlarında büyük artış yaşanırken, kamu bankaları toplamda 35 milyar liranın üzerinde kredi dağıttı.

Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank, 2 Haziran’da konut kredilerinde faizi tarihi düşük seviyeye çekti. Sıfır konutlarda 0.64, ikinci el konutlardaysa 0.74 oranında uygulanan faiz konut satışlarında büyük artışa neden oldu.

Üstelik düşük faizle birlikte 15 yıla kadar vade ve 12 ay ödemesiz dönem imkanı da sunuldu.

Düşük faizli krediyi kaç kişi kullandı?

İkinci el konutlarda uygulanan faiz, kısa bir süre içerisinde aşamalı olarak önce 0.79’a, sonra 0.87’ye, sonra da 1.09’a yükseltildi. Birinci el konutlarda uygulanan düşük faiz kampanyası da sonlandırıldı.

Faizin düşük olduğu dönemde, Haziran ayında, TÜİK verilerine göre ipotekli konut satışı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1286.9 artarak 101 bin 504 oldu. Toplam konut satışıysa 190 bin 12 oldu.

Düşük faizlerin sürdüğü Temmuz ayındaysa ipotekli konut satışı 130 bin 721, toplam konut satışıysa  229 bin 357 oldu.

Konut stokları erimedi

Haziran ayında ilk defa satılan konut sayısı 58 bin 632 olurken, ikinci el konut satışı sayısıysa 131 bin 380 oldu. Temmuz’da ilk kez satılan konut sayısı 67 bin 937, ikinci el konut satışı sayısıysa 161 bin 420 oldu.

Konut kredisi kampanyasında birinci el konutlara daha düşük faiz fırsatı sunulmasına karşın, düşük faiz oranları konut stoklarını eritmedi. İkinci el konut satışları büyük çoğunlukta oldu.

Gerçekleşen satışların bir bölümü de düşük faizle kredi kullanmak için yapılan kağıt üzerinde, “sanal” satışlar olabilir.

Kamu bankalarının düşük faiz kampanyası kime yaradı?

Bankacılık sektörünün konut kredi bakiyesi, faiz indiriminin yapıldığı Haziran ayından itibaren yaklaşık 1,5 aylık dönemde 35 milyar lira artışla 246,3 milyar liraya ulaştı.

Böylece kamu bankaları konut kredisi çekenlere yüksek miktarda kaynağı, düşük faizle aktarmış oldu. 12 ay erteleme ve ödemenin 15 yıla yayılması (ve enflasyonun gerçekteki yüksekliği) düşünüldüğünde, bu paranın bankalara anlamlı bir geri dönüş getirmeyeceği açık.

Üstelik konut kredilerindeki faiz indirimiyle birlikte ev fiyatlarında ani artış yaşandı ve bu dönemde pek çok kişi evini ederinin üstünde fiyata satarak kazanç elde etti.

Krediler geri ödenebilecek mi?

Verilen konut kredileriyle ilgili bir başka soru da kredilerin geri ödenip ödenemeyeceği.

2018’le başlayan kriz süreci ve koronavirüsle birlikte krizin derinleşmesine karşın, hükümet ekonominin olumlu gittiği iddiasında ısrarcı.

Kredi çekenlerin mevcut gelir seviyelerini koruyamamaları, işsizlik artışının sürmesi gibi durumlarda verilen pek çok kredi geri alınamayabilir. Bu durumda bankaların ellerinde kalacak evleri nasıl satacakları da görülmeyi bekliyor.

Kamu bankalarının 35 milyar liralık kaynağı konut kredilerine aktararak hangi sorunu çözdüğüyse bilinmiyor.