HDP Kocaeli Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu, Türk Medeni Kanunu ve Nüfus Hizmetleri Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun teklifi verdi.
Sunulan kanun teklifinin gerekçesinde, kadınların evlendiklerinde evlendikleri kişinin soyadını almak zorunda kalmaları ve bunu değiştirmek istediklerinde ise aile mahkemelerine dava açarak kendi kişilik hakları olan soyadlarını tek başına kullanmak için mücadele etmeleri gerektiği ifade edildi.
Gerekçede ayrıca anayasanın eşitlik ilkesine karşı bir durumun ortaya çıktığı belirtildi. “Sadece erkeğin soyadı ile görece ‘anlam bulmak’ erkek egemen toplum anlayışını daha da derinleştiren bir olguya dönüşmektedir” ifadeleri yer aldı.
Kanun teklifinde, kadınların evlendikleri zaman kütüklerinin erkeğin nüfusuna kaydırılmasına ilişkin olarak, kadının hiç görmediği bir nüfusa taşınıyor olmasının evlendiği zamana kadar olan yaşamını silmek ve iradesi dışında yeni bir yaşama başlaması anlamına geldiğine değinildi.
Kadınlar bu sorunları yaşarken erkeklerin buna benzer hiçbir değişikliğe maruz kalmamasına vurgu yapılan teklifte, durumun kadının ya babasının ocağında ya da eşinin ocağında anlam bulması gibi çağın şartlarına uymayan bir durumun ortaya çıktığı ifade edildi.
İstedikleri durumda erkeklerin de kadınların nüfusuna geçebilmeleri ya da yaşamlarını sürdükleri herhangi bir şehirde yeni bir nüfus açarak eşleriyle yaşamlarına devam edebilmeleri önerildi.
Kanun teklifinde şu değişiklikler önerildi:
- Madde 1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 173. maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
- Boşanmada kişisel durum
- Evlenirken soyadını değiştiren kadın veya erkek boşanma hâlinde evlenmeden önceki soyadını veya farklıysa isteği üzerine bekârlık soyadını alır. Taraflardan birinin boşandığı eşinin soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun karşı tarafa bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hâkim boşandığı eşinin soyadını taşımasına izin verir. Taraflar koşulların değişmesi hâlinde bu iznin kaldırılmasını isteyebilir.
- Madde 2. 4721 sayılı Kanunun 187. maddesi başlığıyla aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
- III. Evlilik birliğinde soyadı
- Evlenen kadın ve erkek, evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla; evlenmeden önceki soyadını, eşinin soyadını veya her ikisini birden kullanabilir.
- Madde 3. 4721 sayılı Kanunun 321. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
- Çocuk, ana ve babanın soyadları ortak ise o soyadını alır. Ana ve babanın farklı soyadları kullanması durumunda ana ve babanın kararıyla soyadlarından birini alır ve 18 yaşına geldiğinde bir yıl içerisinde diğer soyadını seçme hakkına sahip olur.
- Madde 4. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 23. maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
- Evlenen kadın veya erkeğin talebi üzerine kaydı eşinin hanesine taşınabilir veya eşler için yeni bir aile kütüğü açılabilir. Kaydını değiştirenler dilediklerinde eski aile kütüklerine dönebilir. Ana ve babanın farklı aile kütüklerinde olmaları halinde doğan çocukların hangi kütükte yer alacağı eşler tarafından belirlenir.