Eylül ayı bütçe gerçekleşmeleri açıklandı. Böylece dokuz aylık bütçe performansını değerlendirebilecek hale geldik.

Bütçe dokuz ayda 140,6 milyar TL açık verdi. Yıl sonu için hedefi 139 milyar TL’ye Eylül’de ulaşıldı.

Faiz dışı bütçe yıl sonu hedefi 67 milyon TL fazla idi. Ocak-Eylül’de 32,8 milyar TL açık verildi.

İlk dokuz ayda 107 milyar TL olan faiz gideri ise yıl sonu hedefi olan 139 milyar TL’yi az da olsa aşacak gibi görünüyor.

Ocak-Eylül döneminde gelir tarafında iyi sürpriz “motorlu taşıtlar ÖTV’sinden” geldi. Eylül’de yıl sonu hedefi yüzde 34 aşıldı.

“Şans oyunları vergisi” de fena performans göstermedi. Yıl sonu hedefini Eylül’de yüzde 19 aştı.

“Dayanıklı tüketim malları ÖTV’si” de beklenenden iyi giden gelir kalemleri arasındaydı.

Gelirler tarafında hayal kırıklığı yaratan hesaplar ise ilginç bir biçimde “veraset ve intikal vergisi” oldu. Yanı sıra “gelir vergisi”, “başka yerde sınıflandırılmayan diğer vergiler”, “ithalde alınan” KDV de yılsonu hedeflerinin oldukça gerisinde kaldı.

Gelelim giderler tarafına…

İlk dokuz ayda yıl sonu hedefini aşan büyük gider kalemi “SGK açık finansmanı” oldu.

Yıl başında 50,1 milyar TL bütçelenmişti. Dokuz ayda 65,3 milyar TL harcama yapıldı. Ağırlıklı olarak salgına bağlı bir şaşma olduğunu var sayıyorum.

Dikkat çeken bir diğer kalem Ocak-Eylül arası 41,5 milyar TL’lik harcamasıyla yıllık bütçesini yakalayan “gayrimenkul sermaye ve üretim giderleri ”… Bu iktidar iki eli kanda olsa gayrimenkulden vaz geçemiyor, geçemiyor!

Bunun dışında Halk Bankası görev zararının yıllık hedefi dokuz ayda aşmış olması rakam olarak küçük olsa da sembolik olarak önemli.

Sembolik olarak önemli ve bütçesini aşan diğer gider kalemleri ise “Kıbrıs”, “yiyecek amaçlı transferler” ve içeriğini bilemediğimiz “diğer hazine yardımları”…

Peki, ilk dokuz ayda yıllık bütçesinin çok gerisinde kalan gider kalemleri hangileri? Bunlar de çok sembolik!

“Kalkınma ajansları”, “kırsal kalkınma amaçlı transferler”, “diğer tarımsal amaçlı destekler”, “eğitim amaçlı diğer transferler”…

SONUÇ: Zor bir yıl oldu. Salgın nedeniyle tüm bütçeler hasar gördü. Ama değişmeyen bir şey var. Bütçeler neyi öncelediğinizi ortaya koyar. İlk dokuz ayda personel giderleri, cari transferler ve faiz harcamalarının toplam giderler içindeki payı yüzde 81 oldu. Sermaye transferlerine 51 milyar TL harcandı. Bunun da yüzde 90’ı gayrimenkul işlerine gitti!