SES Eş Genel Başkanı , Sağlık Bakanlığı bütçesinde sağlık emekçilerine ayrılan payın düştüğüne dikkat çekerek, “’hakkınız ödenmez” denilen emekçiler canları pahasına hizmet üretirken yeni personel alımına pay aktarılmadığı gibi ücretlerinde de artış yaşanmamıştır. 2021 sağlık bütçesi bu haliyle bir utanç belgesidir” dedi.
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES), TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri Sağlık Bakanlığı bütçesine ilişkin değerlendirme raporunu ve önümüzdeki döneme ilişkin yapacağı eylem programını açıkladı. SES Genel Merkezi’nde yapılan basın toplantısına SES Eş Genel Başkanları Selma Atabey ve Hüsnü Yıldırım ile yönetim kurulu üyeleri katıldı.
Raporu açıklayan Atabey, 2021 yılı bütçe teklifinde sağlığa yeterli pay ayrılmadığını kaydederek, “2021 Sağlık Bütçesi bu gerçekleri görmezden gelen ve sadece salgın ile mücadele değil, genel olarak toplum sağlığının korunması konusunda son derece yetersiz bir bütçedir. Bakanlığa toplamda 2020 yılında 58,9 milyar lira ödenek ayrılmışken, 2021 yılında bu ödenek 77,6 milyar liraya çıkartılmıştır. Bu, görünürde, yaklaşık yüzde 32’lik bir artıştır. Ancak enflasyondan arındırıldığında bu oran yüzde 28’in altında kalmaktadır” dedi.
Atabey, AKP iktidarları döneminde koruyucu sağlık hizmetlerinden uzaklaşıldığını vurgulayarak, şunları söyledi:
- 2020-2023 bütçe öngörülerine göre memurlara ayrılan bütçede yüzde 36 artış görülmekteyken, sözleşmeli personelde yüzde 60 düzeyinde artış görülmektedir. Bu durum istihdam rejimi olarak sözleşmeli statünün tercih edileceğini göstermektedir. Yine salgında en ön safta yer alan sağlık emekçilerine yönelik bütçeden ayrılan pay oranında değişikliğe gidilmemiş, ‘hakkınız ödenmez’ denilen emekçiler canları pahasına hizmet üretirken yeni personel alımına pay aktarılmadığı gibi ücretlerinde de artış yaşanmamıştır. 2021 sağlık bütçesi bu haliyle bir utanç belgesidir.
“Bütçede sağlık emekçilerine ayrılan pay düştü”
Atabey pandemi döneminde alkışlanan sağlıkçılara gereken değerin verilmediğini belirterek, “2021 yılında personel giderlerinin Sağlık Bakanlığı bütçesindeki payı yüzde 40’a düşmüştür. Sağlıkta Dönüşüm Programı öncesi 2003 yılında bu oran yüzde 70’dir. 2020-2023 bütçe öngörülerine göre memurlara ayrılan bütçede yüzde 36 artış görülmekteyken, sözleşmeli personelde yüzde 60 düzeyinde artış görülmektedir. Bu durum istihdam rejimi olarak sözleşmeli statünün tercih edileceğini göstermektedir. 2002 yılında hizmet alımlarının bütçe içerisindeki oranı yüzde 0,7 iken 2021’de yüzde 23’e çıkmıştır” diye konuştu.
Sendikalarının taleplerini sıraladı
Atabey, bütçeye ilişkin taleplerini de şu şekilde sıraladı:
- Genel bütçe gelirleri içinde gelir vergisi payı artırılmalıdır. Bu artış, gelir vergisi içinde kurumlar vergisi payı artırılarak sağlanmalıdır. Yoksullardan, emekçilerden, ücretlilerden alınan direk ve dolaylı vergi payları azaltılmalı, sermaye sahiplerinin vergi sorumluluğu arttırılmalıdır.
- Sağlık hizmetleri harcamalarında merkezi bütçenin payı arttırılmalıdır. SGK pirim gelirleri içinde çalışanların ve kendi hesabına çalışanların payı azaltılmalı, patronların payı artırılmalıdır. SGK’ya genel bütçeden aktarılan pay artırılmalıdır.
- Sağlık hizmetleri harcamalarında merkezi devlet harcamalarının payı artırılmalı, SGK ve hane halkları harcamalarının payı azaltılmalıdır. Katkı-katılım, ilave ücret gibi hiçbir ad altında halktan sağlık hizmetleri için ücret alınmamalıdır.
“Toptan bütçeleme yapılmalı”
- SGK’nin özel hastanelerden hizmet satın alması hizmet başına (fee-for-services) ve vaka başına (case payment) ödeme ile değil, toptan bütçeleme (global butgetting) ile olmalıdır.
- Sağlık personeli sayısı OECD ortalamasına, güvenceli ve kadrolu istihdamla çıkarılmalıdır.
- Sağlık personeline ek ödeme, döner sermaye vb. adlarla yapılan, ekip anlayışını bozan, rekabet oluşturan ve çalışma barışını bozan ödeme yöntemi yerine yoksulluk sınırının üzerinde, tek kalemde, tamamı emekliliğe yansıyacak şekilde maaş ödenmesine başlanmalıdır.
- Özel sağlık kurumlarına aktarılan her türlü pay kaldırılmalıdır. Kamu sağlık kurumları ve sağlık eğitimleri için bütçeden ayrılan pay yükseltilmelidir.
“Yeni salgınlara karşı bütçe kalemi oluşturulmalı”
- Covid-19 pandemisinde gördüğümüz gibi sağlık sistemleri çökme aşamasına gelmiştir. Mevcut kapitalist sistemin doğaya olan tahakkümü nedeniyle yeni pandemilerin olacağı da öngörülmektedir. Bu nedenle toplum sağlığı için Sağlık Bakanlığı’nın kentleşmeden tarım politikalarına, çevre politikalarına ve üretim ilişkilerine kadar müdahil olacak bir yapıya büründürülmesi gerekmektedir. Ayrıca yaşanması muhtemel yeni salgınlara karşı da bütçe kalemi oluşturulmalıdır.
- Sağlıklı bir toplum için tedavi edici hizmetler yeterli değildir. Koruyucu sağlık hizmetlerinin yeniden ele alınması ve güçlendirilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda açlık, işsizlik, yoksulluk ve savaş politikaları halk sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle istihdamın arttırılması, ülke içinde ve dışında savaşa karşı barış politikalarının geliştirilmesinde sağlık alanın söz sahibi olması gerekmektedir.
- Hukuksuz bir şekilde ihraç edilen ve hakkında kesinleşmiş yargı kararı bulunmayan sağlık personeli derhal işe başlatılmalıdır.
- Sağlık hizmetlerinin üretilmesi planlanması ve sunulmasının tüm aşamalarında sağlık emekçileri örgütleri aracılığıyla, halkın siyasi partileri aracılığıyla karar alma süreçlerine dahil olacak mekanizmalar oluşturulmalıdır.
Eylem takvimi açıklandı
Atabay’ın ardından SES Eş Genel Başkanı Hüsnü Yıldırım ise sendikalarının önümüzdeki günlerde yapacaklarını eylemlerin takvimlerini de duyurdu. SES’in eylem takvimine göre 16-17 Kasım 2020 arasında SES şubelerinde bütçeye ilişkin talepler açıklanacak, 16-18 Kasım arasında bütçe taleplerine ilişkin TBMM’de grubu bulanan siyasi partiler ziyaret edilecek. 14-17 Kasım günleri arasında koronavirüsün meslek hastalığı sayılması için kampanya yürütülecek. 19 Kasım günü sağlık alanında örgütlü emek ve meslek örgütleri koronavirün meslek hastalığı sayılması için Türk Tabipleri Birliği Genel Merkezinde ve 20 Kasım günü de Sağlık Bakanlığı bütçesine dair taleplerin kabul edilmesi için Türk Eczacılar Birliği Genel Merkezi’nde basın toplantısı düzenlenecek. (ANKA)