CHP Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Taşkın, çocuk adalet sisteminde karşılaşılan sorunları değerlendirip çözüm önerileri sunduğu bir rapor yayımladı. Taşkın, “Çocuk adalet sistemi amacının cezalandırmak değil, çocuğun suç işlemesinin nedenlerini belirleyip önlemektir” dedi.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Taşkın’ın hazırladığı raporda, sulh ceza hakimliği yerine Çocuk mahkemesinin tüm çocuk davalarına cevap verebilecek şekilde tüm ülke genelinde yaygınlaştırılmasını önerdi. Taşkın, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilen birçok kararda, Türkiye’de çocuklar hakkında tutuklama kararı verilirken yaş küçüklüğünün dikkate alınmadığı ve ölçülülük ilkesine uygun davranılmadığı tespitlerinin yer aldığını bildirdi.

“Mahkumiyetin son çare olması ilke edinilmelidir”

Taşkın, adli istatistik verilerine göre 2019 yılı içinde 117.001 çocuk hakkında ceza mahkemelerinde dava açıldığını, karar türüne göre suça sürüklenen çocuklara ilişkin 2019 yılında verilen kararlara bakıldığında en yüksek kararın yüzde 34,6 ile mahkumiyet olduğunu belirtti. Taşkın, “2019 yılında, 29 bin 78 çocuk hakkında verilen hapis cezası kararlarının tüm mahkûmiyet kararları içindeki oranı yüzde 37,4’tür ve bu son 5 yılın en yüksek oranıdır” diyerek, tutukluluk kararının çocuklarda telafisi imkansız zararlar yarattığını belirterek, çocuklar için tutukluluğun son çare olması ilkesinin hayata geçirilmesi yönünde somut adım atılmasını istedi.

Taşkın, Türkiye’de 12 olan ceza sorumluluğu yaşının çok düşük olduğunu savunarak, “Yasal değişiklikler yapılarak ceza sorumluluğu yaşı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’nin işaret ettiği gibi en az 14 yaşa yükseltilmelidir” dedi.

“Adli sürece giren kız çocuklarına özgü politika üretilmelidir”

Taşkın, Kız çocuklarının adalete erişimlerinin önündeki engellerin toplumsal cinsiyet rollerinden kaynaklanan eşitsizliklerden beslenebildiğini belirterek, adli sürece giren kız çocuklarına özgü politika ve hizmetlerin üretilmesi gerektiğini söyledi. Taşkın’ın raporunda saptadığı sorunlar ve getirdiği öneriler şöyle:

• Tahliye olan tüm kız çocuklarının 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında korunma ihtiyacının olup olmadığı değerlendirilmeli, Aile Mahkemeleri ile Aile ve Çalışma Sosyal Hizmetler Bakanlığına ihbar ve bildirimde bulunulmalıdır.

“Ceza infaz kurumları, bağımsız kurullarca izlemeye açılmalıdır”

• Ceza infaz kurumları, bağımsız uzmanlardan ve sivil toplum temsilcilerinden oluşan kurullar tarafından izlemeye açılmalı. Kapalı kurumlara yeni çocuk kabulünün askıya alınması ve güvenle tahliye edilebilecek tüm çocukların tahliye edilmesi ve alıkonulma hali devam eden tüm çocukların sağlık ve esenliklerinin korunması sağlanmalıdır.
• Çocukların sahip olduğu ziyaret hakkı bakımından, tüm görüşlerin açık görüş olarak yapılmasına dair yasal değişiklik gerçekleştirilmeli.

“Çocuklara nitelikli ruh sağlığı hizmeti sağlanmalı”

• Kurumlarda tutulan ve tahliye edilen tüm çocuklara nitelikli ruh sağlığı hizmeti sağlanmalı. Çocukların tahliye süreci, özellikle eğitim, psikolojik destek ve istihdam ayağında adım adım kurgulanmalı. Bu süreç tutuklu ve hükümlü çocukları kapsamalı.

Yanıt bekleyen sorular

Covid-19 sürecinde birçok duruşmanın yapılamadığını ve bağımsız izleme ve denetim mekanizmaları çalıştırılamadığını belirten Taşkın, bazı soruların Adalet Bakanlığı tarafından yanıtlanması gerektiğini bildirdi. Taşkın’ın, yanıt beklediği sorular şöyle:

• İnfaz kurumlarında kalan kaç çocuğa Covid-19 testi yapılmıştır, kaç çocuk pozitif çıkmıştır?
• Son 5 yıl içinde kaç çocuk hakkında tutuklama kararı verilmiştir?
• Bu çocukların cinsiyet, yaş, yargılandıkları suç, bölge, eğitim durumları vb. dağılımları nasıldır?
• Son 5 yılda infaz kurumlarında yaşamını kaybeden çocukların sayısı kaçtır?
• İnfaz kurumlarında öldürülen, intihar eden, hastalık sonucu ölen, kaza ile ölen çocuk sayısı kaçtır?
• Bu ölümler ile ilgili yürütülen yargılamalarda alınan kararların türleri ve oranları nedir?
• Tutuklu olup da tahliye kararından sonra salıverilen çocuklar hakkında hangi tedbirler alınmaktadır?
• Son 5 yılda kaç çocuk hakkında Aile ve Çalışma Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bildirim yapılmıştır?
• Hakkında koruyucu destekleyici tedbir kararı alınan çocuk sayısı kaçtır?
• Nisan 2020’de yapılan yasal düzenlemeler sonrasında kaç çocuk tahliye edilmiştir?
• Bu çocuklar hakkında alınan tedbirler nelerdir?
• Son 5 yılda tekrar tutuklanarak ya da hapis cezası alarak ceza infaz kurumuna dönen çocuk sayısı kaçtır?
• Suçun tekrar oranı çocuklarda kaçtır?
• İnfaz kurumlarında kaç çocuk/ergen psikoloğu ve çocuk gelişimcisi görev yapmaktadır?
• Her bir uzmana düşen mahpus çocuk sayısı kaçtır? (ANKA)