Türkiye’de son yıllarda genel ücretlerde yaşanan artışların görece düşük düzeylerde kalması, ortalama ücretleri asgari ücret düzeyine çekiyor.

Asgari ve ortalama ücret arasındaki farkın kapanma eğilimi 2020 yılında sürdü. Aralık ayında enflasyon oranında yapılacak asgari ücret artışı sonrasında, genel ücretlerin ortalamasının asgari ücrete daha da yaklaşması bekleniyor. Bu durum, ülkedeki kişi başına ortalama gerçek gelirin en alt ücret düzeyine yaklaştığını gösteriyor. Türkiye’de genel ücretlere yapılan artışların düşük kalması, asgari ücrete yapılan artışların ardından ortalama ücretler ile asgari ücretin farkının azalmasına neden oldu.

Dünya’da yer alan habere göre, 2020 itibariyle bu fark daha da kapandı. Aralık ayında yapılacak asgari ücret artışıyla, TÜİK verileri dikkate alındığında daha yavaş artan ortalama ücrete daha da yaklaşacak. Bu durum, ülkedeki kişi başına gelirin en alt ücret düzeyine yaklaştığını, genel ücret düzeyinin düştüğünü gösteriyor. TÜİK verileri dikkate alınır ve asgari ücretin en az enflasyon kadar artacağı varsayılırsa, asgari ücret ortalama ücret gelirinin yaklaşık yüzde 90’ı düzeyine gelecek. Anket yoluyla yapılan TÜİK 2019 yılını kapsayan 2020 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırmasına göre, 2019 yılında memurların da dahil olduğu, ücret ve maaş gelirleri, kişi başına yıllık 34 bin 286 TL ve bu tutara göre aylık 2 bin 853 TL olarak hesaplandı. SGK’nın bildirimlerden hesapladığı günlük kazanç tutarı ise ortalamada 158,32 TL ve buna göre aylık kazanç ortalaması ise 4 bin 749,7 TL. Bu tutarın bekar ve evli olmayan bir kişi için hesaplanması halinde aylık net karşılığı ise 3 bin 285 TL düzeyinde gerçekleşiyor. Asgari Geçim İndirimi adı altında uygulanan asgari ücretteki gelir vergisi indirimi nedeniyle 2020 yılında ele geçen net asgari ücretin ortalaması ise 2 bin 401,9 TL düzeyinde bulunuyor. Asgari ücrete 2021 yılı için OVP tahmini olan yüzde 10,5 düzeyinde zam yapılması halinde, asgari ücret yine ortalamada 2 bin 654 TL’ye ulaşacak. Böyle bir durumda asgari ücret, 2021 yılında yaklaşık olarak SGK verilerine göre aylık ortalama maaşın 80,79’u, 2019 yılı TÜİK hesaplamasının ise yüzde 93’ü düzeyine gelmiş olacak. 2020’de ortalama gelirin arttığını varsaysak dahi yüzde 90’ın üzerinde gerçekleşebilecek. DİSK tarafından 2019 için yapılan bir hesaplamada da yakınlaşmaya dikkat çekilmişti.

Emekli maaşları da asgari ücrete yakalandı

Ortalama emekli maaşları ile asgari ücret de yakınlaşmasını sürdürdü. SGK 2012 sonundan itibaren 4-A (ücretli çalışanlar) emeklilerinin ortalama maaşlarını yayımlamıyor. Ayrıca emekli maaşları ortalama hesabı içinde bağımlılar, 65 yaş aylığı, malullük, vatana hizmet terdibi vs. çok sayıda primle ilişkisi olmayan ya da ikinci kademeden (örneğin ölen eş) aylık aldığı için düşük düzeylerde kalanlar da bulunuyor. DİSK-AR tarafından emekli aylıklarına yönelik yapılan araştırmada, Ekim 2020 itibariyle 13,2 milyon emeklinin 7,9 milyonu-yüzde 60’ının asgari ücretten düşük aylık aldığı hesaplandı. DİSK-AR çalışmasına göre 2002-2015 arasında emekli aylıkları ortalaması asgari ücretin üzerindeydi. Bu oran 2019’un ilk döneminde yüzde 89,9 olarak gerçekleşti. 2020 sonu itibariyle emeklilerin ortalama maaşı, asgari ücretin yüzde 99,3’ü düzeyinde bulunuyor.