Uluslararası verilere göre, dünyanın en cömert ülkelerinden Türkiye, 2019’da diğer ülke vatandaşlarına yaklaşık 58 milyar lira yardım yaptı. Salgınla mücadele döneminde AKP iktidarının yurt içinde ihtiyaç sahiplerine yeterince destek vermemesi eleştirilirken, aynı dönemde yurt dışına yapılan nakdi yardımlar 100 milyon lirayı aştı.
AKP’nin uluslararası yardım politikalarına yönelik tartışmalar yakın zamanda Tunus’a verilen 5 milyon dolarlık hibe, Somali’nin 3.5 milyon dolarlık IMF borcunun ödenmesi ve 165 ülkeye yapılan koronavirüs yardımlarıyla yeniden gündeme geldi.
Sözcü’de yer alan habere göre, sığınmacılara insani yardımları ve diğer ülkelere hibeleri nedeniyle iktidardan sıklıkla yapılan ‘cömert ülke’ vurgusuna, son olarak TBMM Başkanı Mustafa Şentop “Dünyanın en zengin ülkesi olmayabiliriz ancak dünyanın en cömert ülkesi olmakla gurur duyuyoruz” sözleriyle katıldı. Peki Türkiye hangi yardımlarıyla ‘cömert’, 2020 yılında yapılan yardımlar neler? İşte en dikkat çekenleri…
Filistin, Somali ve Tunus’a nakdi yardımlar
26 Haziran’da Resmi Gazete’de iki ülke arasındaki anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle Türkiye, Filistin Devleti hükümetine 5 milyon dolar tutarında nakdi hibe katkısı yaptı. Geçtiğimiz ay Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) bünyesindeki Ağır Borçlu Fakir Ülkeler inisiyatifinin, Somali’nin borcunun hafifletilmesi amacıyla başlattığı girişime Türkiye, 3 milyon 487 bin dolara karşılık gelen 2 milyon 372 bin SDR’lik (özel çekme hakkı) hibe desteği verdi.
Türkiye, Covid-19 salgını sebebiyle Tunus’a 5 milyon dolar hibe nitelikli finansal destek verme kararı aldı. Esnafın kepenk kapattığı salgın sürecinde Türkiye’nin diğer ülkelere nakdi yardımları 13,4 milyon doları (101 milyon TL) aştı.
Salgın döneminde Sırbistan ve Özbekistan’a tıbbi malzeme desteği
Türkiye salgın sürecinde 156 ülkeye ve 9 uluslararası kuruluşa tıbbi malzeme desteğinde bulundu. En fazla yardım Özbekistan’a yapılırken, Sırbistan’a 3 kez ayrı ayrı ve en kapsamlı yardımların yapılması dikkat çekti.
Süreç boyunca Sırbistan’a 2 milyon 429 bin cerrahi maske, 11 bin 418 adet farklı çeşitlerde dezenfektan, 5 bin 220 adet siperlik, 188 bin adet eldiven, 2 bin 375 adet tulum, 23 bin adet medikal eldiven, 250 adet mekanik tansiyon aleti, 2 bin adet cerrahi tulum, 3 adet yüksek akımlı oksijen cihazı, 5 adet hasta monitörü, 10 bin adet tanı kiti, 30 bin adet N95 maske, 10 bin kutu Hidroksiklorokin, 10 bin kutu Tamiflu, 10 bin litre dezenfektan, 10 adet UV cihazı, 40 bin adet pudrasız vinil eldiven hibe edildi.
Salgın sürecinde 3 kez ayrı ayrı yardım yapılan Özbekistan’a ise 20 bin kutu hidrosiklorokin, 2 bin kutu Favipiravir, 40 bin adet tulum, 200 bin adet cerrahi maske, 50 bin adet N95 maske, 5 bin adet siperlik, 50 adet ventilatör hibe edildi.
5 milyon dolarlık nakdi yardımın yanı sıra iki kez de tıbbi malzeme yardımı yapılan Filistin’e ise 40 bin adet PCR test kiti, 100 bin adet N95 maske, 40 bin koruyucu tulum, 100 bin çift eldiven, 20 bin adet nasal kanül, 2 ton el dezenfektanı, 20 bin adet koruyucu gözlük, 20 adet yoğun bakım ventilatörü, 20 adet yatak yanı monitörü, 20 adet defibrilatör monitörü, 20 adet elektrodiyograf, 20 adet sıcaklık monitörü verildi.
Diğer ülkelere yapılan yardımlar:
- Venezuela: 100 bin adet cerrahi maske, 50 bin adet N95 maske, 35 bin adet tulum, 200 bin adet eldiven ve 40 bin adet PCR test kiti, 25 adet ventilatör.
- Türkmenistan: 50 bin adet N95 maske, 100 bin adet cerrahi maske, 10 bin adet tulum, 10 bin kutu Hidrosiklorokin tablet, 20 adet ventilatör.
- Cezayir: 50 bin adet cerrahi maske, 25 bin adet tulum, 50 bin adet N95 maske, 30 bin adet PCR test kiti, 25 adet ventilatör.
- Paraguay: 50 bin adet koruyucu tulum, 30 bin adet N95 maske, 100 bin adet cerrahi maske, 2 bin adet koruyucu gözlük, 50 bin adet galoş ve 50 bin adet eldiven.
- Afganistan: 30 bin adet PCR tanı tespit kiti, 3 bin 500 kutuyu aşkın ilaç, 25 bin adet N95 maske, 50 bin adet cerrahi maske, 5 adet hasta gözlem monitörü, 10 adet ventilatör.
- Sudan: 50 adet ventilatör, 100 bin adet cerrahi maske, 50 bin adet N95 maske, 50 bin adet tulum.
- Namibya: 30 bin adet M95 maske, 60 bin adet üç katlı maske, 20 bin adet koruyucu tulum.
- Gine: 300 bin adet cerrahi maske, 50 bin adet N95 maske, 20 bin adet tulum, 30 bin adet PCR tanı testi, 30 bin adet ekstrasyon kiti, 30 bin adet Swab.
- Moldova: 30 bin adet N95 maske, 10 bin adet tulum, 5 bin adet koruyucu gözlük.
- Nijer: 50 bin adet cerrahi maske, 50 bin adet tulum, 30 bin adet N95 maske, 2 bin adet koruyucu gözlük.
Üretime destek
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) vasıtasıyla Afganistan, Bosna-Hersek, Filipinler, Gambiya, Gürcistan, Güney Sudan, Kolombiya, Moldova, Mozambik, Sırbistan, Sudan, Suriye ve Tacikistan’da yerel imkanlarla kişisel koruyucu malzeme ve hijyen malzemesi üretimine yönelik eğitim programları oluşturulduğu veya yerel üretim için malzeme temin edildiği öğrenildi.
Hibeler devam edecek
Henüz yürürlüğe girmeyen ancak resmi ağızlardan paylaşılanlara göre yeni hibe destekleri de önümüzdeki günlerde karşımıza çıkabilir. Buna göre en az 1 milyar 297 milyon TL nakdi hibe desteği verilmesi bekleniyor. İşte o hibeler:
- Dışişleri Bakanlığı Güney Asya Genel Müdürü Büyükelçi Hakan Tekin, Türkiye’nin proje bazlı kullanılmak üzere, önümüzdeki iki yıl için Afganistan’a 75 milyon dolar (yaklaşık 568 milyon TL) yardım taahhüdünde bulunduğunu açıkladı.
- Milli Savunma Bakanlığı, Gürcistan Savunma Bakanlığı’na 35 BMC Neocity 8.5 metrelik dizel otobüs, 12 çok fonksiyonlu zırhlı ekskavatör yükleyici ve çeşitli aparatlar hibe etti. Gürcistan Savunma Bakanı İrakli Garibaşvili teslim edilen hibe paketinin değerinin 5 milyon (yaklaşık 37 milyon TL) dolar civarında olduğunu, daha önce yapılan 20 milyon dolarlık (yaklaşık 151 milyon TL) hibe anlaşmasının ise gelecek yıl yürürlüğe gireceğini duyurdu.
- Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçisi Andrey Sibiga, bu senenin Şubat ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kiev ziyareti kapsamında, Ukrayna ordusunun ihtiyaçları için 200 milyon TL’lik finansal yardımın sağlanmasıyla ilgili anlaşmanın imzalanacağını belirtti.
- Cumhurbaşkanı Irak Özel Temsilcisi Veysel Eroğlu, geçtiğimiz senenin Ağustos ayında “Irak’a 5 milyar dolar (yaklaşık 37 milyar TL) kredi vermeyi taahhüt ettik. Ayrıca 50 (yaklaşık 378 milyon TL) milyon dolar da hibe kredi var” duyurusunda bulundu.
Sığınmacılara 40 milyar dolar harcandı
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yardımcısı Fuat Oktay ve AKP’li yöneticiler 8.5 yılda sığınmacılara en az 40 milyar dolar harcandığını geçen aylarda dile getirdi.
Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan 2020 Küresel İnsan Yardım Raporu’na göre Türkiye Gayrisafi Milli Hasılası’nın yüzde 0,84’ünü insani yardımlara harcıyor.
Rapora göre Türkiye’de yerlerinden edilmiş yaklaşık 5 milyon insan barınıyor. 2019 yılında Türkiye’nin insani yardımlara 7,64 milyar dolar (yaklaşık 57,829 milyar TL) harcadığı belirtiliyor.
Türkiye’nin bağışlarının büyük oranda Suriyeli mültecilere ev sahipliği yapmak için yapılan harcamalardan oluştuğu bilgisi de veriliyor.
Şentop: Ülkemize gelen yardım talepleri karşıladık
Türkiye’nin diğer ülkelerdeki yardım faaliyetleri hakkında bilgi veren TBMM Başkanı Şentop, “Biz ülkemize gelen talepler doğrultusunda yaşlılar, engelliler, kimsesiz çocuklar gibi dezavantajlı gruplara yönelik özel yardım programları oluşturuyoruz. Bangladeş, Etiyopya, Kenya, Pakistan, Sudan, Suriye, Tunus ve Yemen’de yerlerinden edilen kişiler, mülteciler ve göçmenlere; Bangladeş’te sokak çocuklarına, Gine’de engellilere ve yetim çocuklara, Kazakistan’da görme engellilere, Kenya’da yetim çocuklara, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde engellilere, Romanya’da engelli ve kimsesiz çocuklara, Moğolistan’da Çocuk Esirgeme yurtlarına, yaşlı ve engelli bakımevlerine, Moldova’da huzurevleri, yetimhaneler, kimsesiz çocuk yetiştirme evleri, evsizler için barınma evlerini kapsayan 15 sosyal yardım merkezine, Mozambik’te kimsesiz çocuk ve yaşlı bakım evlerine, Namibya’da engelli çocuk ve ailelerine, Yemen’de kadın sığınma evlerine ve diğer dezavantajlı kesimlere çeşitli kalemlerde yardım sağladık” açıklamasında bulundu.
Filistin’e 28 milyon dolar yardım
Öte yandan, Dışişleri Bakanlığı’nın verilerine göre geçtiğimiz senelerde Filistin Mültecilerine Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na 28 milyon ABD Doları’nı aşkın yardım yapıldı.