Teyit.org “aşağı bak” polemiğini ve konuya ilişkin iddiaları inceledi: “Polis önce ‘aşağıdan’ diyor, ardından bir kez daha ‘aşağı’ ile başlayan bir ifade kullanıyor. Ancak ne söylediği tam anlaşılmıyor.” Bunun üzerine Teyit.org’un ulaştığı öğrenci olayı şöyle anlatıyor: “Bana karşıdan gelerek önce ‘aşağıdan’ dedi. Göz göze geldiğimizde ise ‘aşağıya bak’ dedi ve iteklemeye başladı. Sonra gözaltına alındım.”

AKP’nin eski milletvekili adaylarından Melih Bulu’nun Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne atanmasının ardından başlayan protestolara yönelik polis saldırılarında en çok öne çıkan anlardan biri üniversiteye yürüyen öğrencilerin arasına dalan bir polisin söyledikleri oldu. Bir öğrenciyi tartaklayan polisin sözleri önce YOL TV’nin videosu üzerinden “Aşağı bak” olarak yansıdı özellikle sosyal medyaya. Bu söz, kısa sürede önce #Aşağıbakmayacağız olarak etiket, sonra da neredeyse bir slogan haline geldi. Ardından polisin yayınladığı yeni ve başka bir açıdan çekilen videoda “Aşağıdan” dediği öne sürüldü.

Nedir “#Aşağıbakmayacağız” sloganının nedeni?

Doğrulama platformu Teyit.org iddiaları ve videoları inceledi. Teyit.org’un analizine göre polis önce “Aşağıdan” diyor, ardından bir kez daha “Aşağı” ile başlayan bir ifade kullanıyor. Ancak ne söylediği tam anlaşılmıyor. Bunun üzerine Teyit.org’un ulaştığı öğrenci olayı şöyle anlattı: “Bana karşıdan gelerek önce ‘aşağıdan’ dedi. Göz göze geldiğimizde ise ‘aşağıya bak’ dedi ve iteklemeye başladı. Sonra gözaltına alındım.”

Teyit.org’un analizi özetle şöyle:

Tutuklanan öğrencilerin serbest bırakılması talebiyle 1 Şubat tarihinde okul kapısında yapılması planlanan protesto gösterisine doğru yürüyen gruba polis, Etiler Nispetiye Caddesi 92 numara önünde müdahale etti.

17:05’te Yol TV tarafından paylaşılan müdahale görüntülerinin ilk anında, polisin “Terbiyesizler” dediği duyuluyor. Videoda polisler gruba toplu yürümemelerini söylüyor. Bu videonun altyazısında, sivil polisin “Aşağı bak. Aşağı bak” dediği belirtilmiş. Videoda polis sonrasında bir erkeği itekliyor.

Deutsche Welle Türkçe tarafından akşam 20.25’te paylaşılan DHA kaynaklı aynı andan görüntülerin altyazısında ise, bir başka ifade yer alıyor: “İn aşağı, in aşağı. Aşağıdan.”

2 Şubat tarihinde Emniyet Genel Müdürlüğü’nün resmi Twitter hesabından, Yol TV’nin paylaştığı “Aşağıya bak” ifadesinin gerçeği yansıtmadığı söylendi ve kaynak olarak da Deutsche Welle gösterildi. Sabah ve Yeni Şafak gibi medya kurumları da EGM’nin açıklamasını haberleştirdi.

Yol TV aynı gün yayınladığı bir açıklamayla, konunun editöryal bir hatadan kaynaklandığını, ancak Türkiye politik ikliminin bu yanlış anlaşılmaya alan açtığını düşündüklerini açıkladı.

Görüntüler dikkatle dinlendiğinde iki türlü de duyulabileceği anlaşılıyor. DW’nin görüntülerinde polisin iki kez aşağıdan dediği yazdıktan sonra, bir arbede çıkıyor ve polis bir kez daha “aşağı” ile başlayan bir ifade kullanıyor. Ancak ne söylediği tam anlaşılmıyor.

Bu nedenle Teyit, görüntülerde polis memurunun doğrudan hedef aldığı kişiye ulaştı. Lise öğrencisi B.T., polis memurunun her iki ifadeyi de kullandığını söyledi. Boğaziçi Dayanışması’nın çağrısı üzerine dışarı çıktığını söyleyen öğrencinin anlatımına göre olay şöyle vuku buldu: “Polis bizi ablukaya aldı ve valilik izni olmadığı gerekçesiyle, toplu yürüyemeyeceğimizi söyledi. Yol ayrımında grubu bölmeye çalıştı. Bana karşıdan gelerek önce ‘aşağıdan’ dedi. Göz göze geldiğimizde ise ‘aşağıya bak’ dedi ve iteklemeye başladı. Sonra gözaltına alındım.”

B.T. gözaltı aracında copla tehdit edildiklerini ve aşağılayıcı ifadeler kullanıldığını da ekledi. Teyit’in ulaştığı gözaltı listesinde de B.T.’nin adı var.

Teyit, Boğaziçi eylemlerinde hukuki destek veren İstanbul Barosu’na kayıtlı avukatlardan Yağmur Kavak’a da ulaştı. Kavak ilk fiili müdahalenin B.T.’ye yapıldığını doğruladı ve “Kişileri yoldan toplayarak gözaltına almış ve ters kelepçe takmışlar, tutanaklarda da yazılı” dedi. Kavak bu uygulamanın anayasanın 17., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ise üçüncü maddesine aykırı olduğunu da ifade etti: “Kişilerin nezarethaneye alınması ve burada avukatlarıyla görüşebilmeleri beklenir ama bu mümkün olmadı, gece boyu araçlarda bekletildiler. Gözaltına alınan bir kişinin vajinasına atılan tekme nedeniyle bütün gece kanaması oldu, 2 kişinin boğazı sıkıldığı için boynu morardı. Alındıkları saatten serbest bırakıldıkları sabaha kadar aç bir şekilde bekletildiler” dedi. Avukat gösteri yürüyüşü ve protesto hakkına valilik kararıyla sınırlama getirilemeyeceğini, temel hak ve özgürlüklerin ancak kanunla sınırlanabileceğini de vurguluyor.

Bağlam, olayın gerçekleştiği yer, polisin öncesinde ve sonrası tavrı ile öğrencinin anlatımı birlikte düşünüldüğünde iki senaryo da eşit derecede olası gözüküyor. Polisin asıl amacı kalabalığı dağıtmak olduğundan “aşağıdan” demesi ne kadar olası ise, göz göze geldiği bir öğrenciye “aşağı bak” demesi de o kadar olası. Çünkü memur hemen öncesinde yürüyen öğrencilere “terbiyesizler” diye sesleniyor ve sonrasında da B.T.’yi itekliyor.