ABD, Covid-19 aşılarının patent korumasının geçici olarak kaldırılmasına desteğini açıkladı. ABD’nin Dünya Ticaret Örgütü temsilcisi Katherine Tai “Sıradışı dönemler sıradışı adımlar gerektirir” dedi.

ABD, koronavirüs pandemisinin bir an önce sonlanması için Covid-19 aşılarına fikri mülkiyet hakkı istisnası getirilmesini isteyen ülkeler arasına katıldı. Dünya Ticaret Örgütü’nde (DTÖ) Güney Afrika ve Hindistan’ın başını çektiği ülkeler bir süredir dünya çapında aşı üretimini artırabilmek için patent haklarına kısıtlama getirilmesini talep ediyordu. Büyük ilaç şirketleri ise bu adımın hedeflenen etkiyi yaratamayacağını savunuyordu.

“Sıradışı dönemlerde sıradışı adımlar gerekir”

ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai yeni politikalarını duyururken “Sıra dışı dönemlerde sıra dışı adımların atılması gerekir” dedi. Tai, DTÖ’deki diğer üyeleri ikna etmenin zaman alabileceğini söyledi. DTÖ’de böylesi bir karar için tüm üyelerin oybirliği gerekiyor.

Güney Afrika ve Hindistan’ın önerisini destekleyen 60 civarında ülke var. Bu ülkeler altı aydır diğer ülkeleri ikna etmeye çalışıyor. Avrupa Birliği ve İngiltere ise bu teklife itiraz ediyor. ABD de önceki başkan Donald Trump döneminde istisna fikrine karşıydı. Joe Biden ise başkanlık kampanyası döneminde bu fikri desteklediğini açıklamıştı.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus, ABD’nin desteğinin Covid-19’la mücadelede “çok önemli bir an” olduğunu söyledi, kararı ‘kahramanca’ diye niteledi.

İstisna ne anlama gelecek?

Bu fikrin destekçileri, istisna getirilmesi durumunda dünya çapında aşı üretiminin artacağını ve yoksul ülkelerde daha hızlı aşılama yapılacağını söylüyor. Pek çok gelişmekte olan ülke, fikri mülkiyet haklarının aşı üretiminin önünde engel olduğunu savunuyor. ABD ise daha önce Covid aşılarına istisna getirilmesi girişimini engellemişti.

DSÖ Genel Sekreteri Ghebreyesus ABD’nin yeni adımını sevinçle karşılarken, ilaç şirketleri böylesi bir adımın gelecekte inovasyonu zorlaştıracağını söyleyerek karşı çıktı. Uluslararası İlaç Üreticileri Federasyonu “hayal kırıklığına uğradıklarını” söyledi. Cenevre merkezli örgüt “İstisna önerisi, karmaşık bir soruna basit fakat yanlış bir yanıttır” dedi.

Reuters’a konuşan Johns Hopkins Üniversitesi Sağlık Güvenliği Kıdemli Araştırmacısı Dr. Amesh Adalja, bunun “yaptıkları inovasyonlar ve finansal yatırımlarla Covid-19 aşısını mümkün kılan ilaç şirketlerinin kamulaştırılması” anlamına geleceğini söyledi.