Almanya-Türkiye çöp trafiğinde skandal: AB’nin “plastik ve hurda deposu”nda hatlar karıştı mı?
“AB’nin çöplüğü” gözüyle bakılan Türkiye’nin Almanya ile “atık” bağlantılarında sorun çıktı. Binlerce ton çöpün geri gönderileceği Almanya’da incelemeler sürüyor. Plastik atık trafiğindeki tıkanmayı CHP milletvekili Murat Bakan TBMM’ye getiriyor. Olay büyüyor.
Yeni Posta’nın Federal Almanya İstatistik Dairesi verilerinden yola çıkarak hazırladığı özel habere göre, Almanya geçen yıl plastik çöplerin ayrıldığı kategoriyi belirleyen “sarı torbalar” konusunda ülkedeki fabrikalardan ve çöp tenekelerinden Türkiye’ye 136 bin tonun üzerinde plastik atık ihraç etti. Bu miktar bir önceki yıla göre iki katından fazla artış gösterdi. Ancak bu “kirli trafiğin” son aylarda bazı yolsuzluk iddialarına konu olduğu ve soruşturulduğu saptandı.
Almanca konuşulan dünyanın en önemli haftalık ekonomi dergisi WirtschaftsWoche’nin bir araştırmasına göre ise, en az bunun 20 bin tonu Almanya’dan ithal ettiği 400 konteyner atığı Türkiye’ye ulaşmasına rağmen almayan, bu arada sertifikasının iptal edildiği ve atıkların Almanya’ya geri gönderileceği konuşulan 2B Plast Geridönüşüm Sanayi İç ve Dış Ticaret Limited Şirketi adlı kuruluşa gitti. Bunların geri dönüşüme uğratılmadığı, yani çöpün işlenmediği biliniyor.
Binlerce ton plastik çöp Almanya yolunda
Türk tarafının, “sarı torba” olarak adlandırılan plastik atıklarla birlikte en az 140 konteyneri Almanya’ya iade etmeye hazırlandığı öğrenildi. Berlin merkezli atık arıtma şirketi Alba ise şimdilik bu işten en çok “canı yanan” taraf oldu. Şirketin plastik atık içeren 108 konteyneri şu anda Türkiye’de geçici olarak depolandığı ve geri gönderileceği ileri sürüldü.
Alba, geçen yılın sonunda sekiz konteynerin daha Hamburg’a geri gönderildiğini duyurdu. Ancak Türk veya Alman makamlarından kalan konteynerlerin iadesi için herhangi bir talimat çıkmadığı belirtildi. WirtschaftsWoche’de yer alan detaylı bir habere göre “çöp”, bir geri dönüşüm tesisinde kullanılmak üzere Türkiye’ye ihraç edildi. Federal Çevre Bakanlığı sözcüsünün dergiye yaptığı açıklamaya göre ise 2B Plast adlı şirketin sertifikasının geri alındığı belirtildi. Şu anda Türkiye’deki beş farklı limanda “sarı bidonlarla” dolu 141 konteynerin beklediği ileri sürülüyor.
Yine WirtschaftsWoche’nin haberine göre, Antwerp limanında Türkiye’ye hareket etmeye hazırlanan 37 konteyner daha ele geçirildi ve Almanya’ya geri gönderildi. Bu konteynerlerdeki atıklar ise Hessen eyaletindeki Gernsheim’daki Meilo şirketi tarafından işletilen bir arıtma tesisinden geldi. Meilo’nun nisan ayı sonunda “çöpü gönüllü olarak geri aldığı”, atığın Almanya’da veya diğer AB ülkelerinde geri dönüşüm için işleneceği belirtildi.
Türkiye AB’nin çöp deposu mu?
Diğer taraftan Türkiye, plastik atıkların değil, “sanayi için hammadde” iddialarıyla ithal edilen binlerce ton metal atığının (“hurda”) da ilk hedefi oldu. AB istatistiklerine göre, Türkiye, son yıllarda Avrupa’nın rakipsiz “hurda deposu” konumunda.
Bu “çöp ilişkisinin” özellikle 2015’ten sonra gösterdiği sıçramalı büyüme, AB’nin istatistik tablolarına da yansıdı. 2020’de, AB’den Türkiye’ye yapılan hurda demir ihracatındaki artışta değil bir gerileme, bir sıçrama yaşanması birçok soruyu beraberinde getirdi. Trafiğin aksamaya başladığı, aracı şirketlerin sertifikalarının iptal edildiği vs. gözlendi.
Avrupa İstatistik Dairesi’ne göre, 27 AB ülkesinden Türkiye’ye 2020 yılında 13 milyon 700 bin ton hurda demir ve çelik ihraç edildi. AB ülkelerinin AB dışı ülkelere ihraç ettiği toplam hurda metal ihracatı 17 milyon 400 bin ton olurken, bunun parasal karşılığının 4.4 milyar avroyu bulduğu belirlendi. Bütün bu rakamların “tarihsel bir rekora” karşılık geldiği, dolayısıyla Türkiye’nin bu alanda en büyük ve rakipsiz alıcı konumuna yükseldiği kaydedildi.
CHP milletvekili Murat Bakan çöp sorununu TBMM’ye taşıdı
Öte yandan CHP İzmir milletvekili Murat Bakan, bu “asimetrik çöp ilişkisini” TBMM gündemine taşıdı. 2B Plast şirketinin yasallığının ve sertifikalarının sorgulandığı hatta Almanya Çevre Bakanlığı başta olmak üzere ilgili bazı bakanlıkların ve savcılığın da konuya dahil olduğunu vurgulayan CHP’li Murat Bakan, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’a iddialara ilişkin sorular yöneltti.
Yeni Posta’yla da konuşan CHP İzmir milletvekili, “olayın peşini bırakmadıklarını”, bayram ertesinde incelemelerin derinleştirilerek sürdürüleceğini kaydetti.
