Ankara Barosu Başkanı Erinç Sağkan ve ceza hukukçusu Prof. Ersan Şen, “aşı olmayanlara yasak getirilebilir mi” sorusunu yanıtladı.

1 Temmuz’da tedbirlerin büyük kısmının kaldırıldığı Türkiye’de uzmanlar, daha bulaşıcı olduğu bilinen Delta varyantına işaret ederek ağustos ayında yeni bir pik uyarısı yaparken, son dönemdeki vakaların ağırlıklı olarak iki doz aşısını olmayanlardan çıkması dikkat çekiyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca dün, “Şu an aktif vakalarımızın yaklaşık yüzde 87’si aşısı tamamlanmamış kişiler” derken, bilim kurulu üyesi Prof. Serap Şimşek Yavuz, sosyal ortamlara girişte aşı kartı ya da negatif PCR testi şartı aranmasını istemişti. İşletme sahipleri de ‘aşı zorunluluğu’ taleplerini dile getirmişti.

Öte yandan, henüz ilk doz aşısını dahi vurulmayan yaklaşık 22 milyon kişi bulunuyor.

“Ölçülülük ilkesi doğrultusunda olmalı”

Hürriyet’ten Meltem Özgenç ve Mesut Hasan Benli’nin haberine göre Ankara Barosu Başkanı Sağkan aşı yasaklarıyla ilgili şöyle konuştu:

Aşısızlara yasak getirilmesi hususu değerlendirilirken öncelikle konunun kamusal alan ve özel alan olmak üzere ayrılarak değerlendirilmesi gerekiyor. Kamusal alan dediğimiz, yani kaynağını anayasamızdan alan, temel hak ve özgürlüklerin kamu hizmeti boyutunun yasal bir düzenleme olmaksızın sınırlandırılması mümkün değildir. Kaldı ki bu yasal düzenleme ile getirilen sınırlandırmanın da bir hakkın özüne dokunmaksızın ve ölçülülük ilkesi doğrultusunda Anayasa’ya aykırı olmaması gerekir.

Bu kapsamda örneğin eğitim hakkı, sağlık hakkı gibi kamusal hizmetlerde aşılı ya da aşısız vatandaş ayrımı yapılamaz, zira bu konuda bir yasal düzenleme bugüne kadar yapılmamıştır. Özel sektör alanına giren konularda ise (restoranlar, eğlence merkezleri, AVM’ler gibi) konunun kamu sağlığı gibi çok önemli bir soruna tekabül ediyor olması nedeniyle, bir kişinin aşı olup olmamasının sadece kendisini ilgilendiren bir durum değil, o toplumda yaşayan herkesi ilgilendiriyor olması nedeniyle makul ve ölçülü tedbirlerin alınabileceğini düşünüyorum. Ancak bu konunun da ayrımcılık yasağı gibi ileride kötüye kullanımının önünü de kesmek amacıyla, yasal bir düzenleme ile yapılması hukuk devleti olmanın bir gereğidir.

“Anayasaya uygun”

Prof. Ersan Şen ise şunları kaydetti:

Zorunlu aşı, Anayasa madde 20 ile güvence altına alınan özel hayatın gizliliğini ihlal etmez. 20’nci maddenin ikinci fıkrasında ‘genel sağlık’ bir sınırlama sebebi olarak sayılmıştır. Bu açıdan tehlikeli salgın hastalık kabul edilen Covid-19’a karşı getirilecek aşı zorunluluğu, ‘Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması’ başlıklı Anayasa madde 13’e de uygun olacaktır.

Düzenlemeler ve içtihatlar ışığında zorunlu aşı uygulamasının getirilmesi mümkündür. Anayasa’nın ilgili hükümleri ile 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda işaret edilen düzenlemeler doğrultusunda, olası bir zorunlu aşı uygulamasının getirilmesi halinde, Anayasa’ya aykırılığın oluşmayacağı sonucuna varılabilir. Ayrıca, aşı zorunluluğunun yerine getirilmesi için ek tedbirler alınarak, haklı mazeret olmaksızın aşı yaptırmayanların belli hizmetlerden yararlanmaları veya belirlenen yerlere giriş çıkışları engellenebilir. Ancak zorunlu aşı uygulamasının getirilmesi sonrasında hak ihlallerinin ortaya çıkabileceği açıktır.

Bu tür ihlallerin önlenebilmesi için, hem tıbbi tedbirler ve hem de zorunlu aşı uygulaması ile sonuçları bakımından daha açık, öngörülebilir ve anlaşılabilir kanuni dayanağa ihtiyaç olduğu görülmektedir.