2 Ekim 2021 tarihli Resmi Gazete’de Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği üzerindeki değişiklikler ilan edildi. Peki yönetmelik neden değiştirildi? Bu değişikliğin ardında yatan gerekçeler neler? Dr. Ergün Demir ve Dr. Güray Kılıç, bu değişiklikle ilgili bir analiz kaleme aldı.

Dr. Ergün Demir – Dr. Güray Kılıç | 2 Ekim 2021 tarihli Resmi Gazete’de Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliğinde değişiklik yapan Yönetmelik yayınlandı. Buna göre Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına atama için gerekli olan “müfettiş nitelik ve yetkisini haiz bir başkan’’ ibaresi kaldırılmış, atama şartları için “Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak’’ koşulu getirilmiştir.

Bu değişiklik ile usulsüzlükler ve suiistimaller yoluyla Kurum’u zarara uğratanlara karşı mücadele eden Kurul’u zayıflatmak hedeflenmiştir. Kurum’un müfettişlerinden kıdemli olanının Rehberlik ve Teftiş Kurul Başkanı olması yerine Kurul dışından özel sektörde en az 5 yıl çalışmış olan birinin atanmasının yolu açılmıştır.

Özellikle ilaç ve tıbbi cihaz/malzeme alımlarına ve ödemelerine ilişkin usulsüzlükler ve suiistimaller ile ilgili olarak bazı Kabine üyeleri ile AKP yöneticilerinin yakınlarının da aralarında olduğu soruşturmalar kamuoyunun gündemine sıkça gelmektedir. Bu yönetmelik değişikliğinin bu haberler sonrası gündeme geldiği akla gelmiş olsa da aslında 2018 yılında Resmi Gazete’ de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine dayanılarak hazırlandığı unutulmamalıdır. Ne yazık ki, fikri takip yapılmadığı, araştırılmadığı için o dönem sessiz ve duyarsız kalınmıştır.

Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliğinde neler değişti?

1- Bu Yönetmelik, “15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 418 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.”
418’inci madde ise Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın başkan adına yapacakları rehberlik ve teftiş görevleri tarif edilmektedir. Bu görevden bazıları şunlardır:
– Sosyal güvenliğe ilişkin hükümlerin uygulanmasını; usulsüzlükleri önleyici, eğitici ve rehberlik yaklaşımını ön plâna çıkaran bir anlayışla denetlemek,
– Kayıt dışı istihdamı önlemek, sosyal sigorta suiistimalleri ile mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek,
– Prim ödeme yükümlülerini gruplar ve sektörler itibarıyla analiz etmek,
– Yıl boyunca müfettişler tarafından düzenlenen raporların sonuçlarını değerlendirmek,
– Sosyal güvenlik mevzuatının verdiği yetkiye dayanılarak Kurumla sözleşme yapmış gerçek ve tüzel kişiler hakkında ise inceleme ve soruşturma yapmak.

2- SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği Madde 5 – (1) Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, müfettiş nitelik ve yetkisini haiz bir Başkan ile başmüfettiş, müfettiş ve müfettiş yardımcılarından oluşur. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı doğrudan Başkana bağlı olup, müfettişler Başkan adına görev yapar.
Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “müfettiş nitelik ve yetkisini haiz bir Başkan” ibaresi “Rehberlik ve Teftiş Başkanı” şeklinde değiştirilmiştir.

3- Yönetmeliğin 8 inci maddesi ‘’Rehberlik ve Teftiş Başkanı, 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümleri uyarınca atanır.
Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanı’nda olduğu birçok kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda atama şartları arasında; ‘’Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak’’ yer almaktadır.

4- SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği Madde 10 – (1) Rehberlik ve Teftiş Başkanı’nın teklifi ve Başkanın onayı ile Rehberlik ve Teftiş Başkanına yardımcı olmak üzere yeterli sayıda müfettiş Refakat Müfettişi olarak görevlendirilir. Görevlendirilecek müfettişlerden en az birisinin 12 yıllık müfettişlik kıdeminin bulunması zorunludur.
Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “12” ibaresi “10” şeklinde değiştirilmiştir.

Sonuç olarak…

Uzunca bir süredir SGK’nin bazı ilaç ve tıbbi malzeme/cihaz alım ve ödemelerinde usulsüzlükler ve suiistimaller kamuoyu gündemindedir. Ayrıca devam eden soruşturmaların soruşturulan firmalar lehine sonuçlandırılması amacıyla birçok bürokratın görevden alındığı da bilinmektedir. Usulsüzlükler ve suiistimallere karşı çıkan bürokratların görevden alınması yeterli olmamış olacak ki şimdi de Türkiye’nin en büyük kamu bütçesine sahip kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı yönetmeliğinde değişiklik yapılmış ve Rehberlik ve Teftiş Başkanı’nda aranan “müfettiş nitelik ve yetkisini haiz olma’’ şartı kaldırılarak “Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak’’ şartı getirilmiştir.

Ayrıca Rehberlik ve Teftiş Başkanına yardımcı olacak müfettişler için aranan en az 12 yıllık müfettişlik kıdemi 10 yıla indirilmiş bulunmaktadır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’i soruları cevaplamaya ve kamuoyunu bilgilendirmeye davet ediyoruz:

• 83 milyon kişinin hastalık, işsizlik, sakatlık, ölüm ve analık halinde korunmasını sağlamakla, emekli aylıklarını ve sağlık harcamalarını ödemekle yükümlü olan, Türkiye’nin en büyük kamu bütçesine sahip kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumu neden müfettiş denetiminden ve teftişinden kaçırılmak istenmektedir?
• Hangi şirketler için bu yönetmelik değişikliğini yapılmıştır? Bu şirketler hangi siyasetçinin yakınlarıdır?
• Kurumda görevden alınan bürokratlar, Kurumu zarara uğratan, usulsüzlük ve suiistimal yapan şirketlerin soruşturulması nedeniyle mi görevden alınmıştır?
• Bir yandan kamuyu zarara uğratan firmalar, haksız şekilde elde ettiği ödemeler diğer yandan kamu ve üniversite hastanelerinden alacağını alamayan ve iflasa sürüklenen firmalar konusunda herhangi bir girişimde bulunacak mısınız?
• Kurumun internet sitesinde her yıl yayınlanmakta olan Sosyal Güvenlik Kurumu Faaliyet Raporu neden 2018 yılından sonra yayınlanmamaktadır? Faaliyet raporları özellikle finansman harcamaları için çok önemlidir. Tüm kamu kurumları faaliyet raporlarını yayınlarken neden 2019-2020 yılına ait SGK faaliyet raporlarını yayınlanmamıştır?