Prof. Mehmet Ceyhan, Covid-19’u atlatan kişilerin aşı takvimiyle ilgili “Eğer kişi hastalığı belirtisiz geçirdiyse bir ay, belirtili geçirip ancak hastaneye yatmadıysa iki ay, hastaneye yattıysa üç ay sonra aşısını yaptırması lazım” dedi.
Dünya genelinde varyantların Covid-19 vakalarını yeniden artışa geçirmesi nedeniyle bazı ülkeler üçüncü doz aşılamaya geçmişti.
Türkiye’de mRNA temelli BioNtech ile inaktif aşı Sinovac kullanılıyor. Sinovac aşısı yaptıranlara yaz aylarından itibaren üçüncü doz aşı hakkı tanınmıştı. Geçtiğimiz hafta bilim kurulu toplantısında alınan ‘iki doz mRNA aşısı olanlara risk gruplarına göre hatırlatma dozu uygulanması başlanacak’ kararı sonrası aşılamalar başlamıştı.
Aşıların zamanlaması ve etkinlikleri salgının en başından beri tartışılıyor.
Hastalık geçirenler ile aşı olanlarda oluşan antikorun süre ve etkinlik farkını anlatan Prof. Mehmet Ceyhan, “Raporlarda görünüyor ki; hastalık da bağışıklık bırakıyor ama bu tamamen Covid-19’un ne kadar şiddetli geçirilip geçirilmediğiyle ilgili. Hiç belirti göstermeyip geçiren birinde oluşan antikor düzeyi ağır geçirenden çok daha düşük. Aşıyla kıyasladığınızda; hastalık sonrası ortaya çıkan antikorlardan aşıyla daha yüksek antikor elde ediyorsunuz. Hastalık sonrası gelişen antikorların koruyuculuğu aşıyla elde edilen antikor koruyuculuğundan beş kat daha düşük” dedi.
“Aşıya gelişen bağışıklık daha kuvvetli”
Prof. Ceyhan, şöyle devam etti:
- “Bir de süre olarak da hastalığa bağlı gelişen bağışıklık yaklaşık üç ay sonra iyice azalmaya başlıyor, üç aydan sonra pratikte korumadığını kabul ediyoruz. Ama aşıyla ilgili gelişen bağışıklık daha kuvvetli. Bu aşılar içinde de inaktif aşılarda daha az antikor gelişiyor ama teknolojik aşılarda; bunlar mRNA, vektör ya da virüs benzeri partikül aşılar. Bunların antikor düzeyi daha yüksek. Bu hastalığın tablosuyla ilişkili olmak üzere genellemede şunu söyleyebiliriz; aşı hastalıktan daha iyi, daha uzun süre koruyor. Bu yüzden hastalığı geçiren herkesin aşı olması lazım.”
Hastalığı atlatan kişiler ne zaman aşı yaptırmalı?
- “Bunu da ben şöyle öneriyorum; çünkü yayınlanmış bir veri de yok. Bir kişi diyelim ki; iki doz aşılı, hiç belirtisi yok ve tesadüfen yapılmış PCR testi pozitif çıkmış. Bunu zaten dikkate almıyoruz çünkü aşılanmış kişinin boğazında virüs bulunabilir, bu aşının etkisizliğini göstermez. Eğer kişi hastalığı belirtisiz geçirdiyse bir ay, belirtili geçirip ancak hastaneye yatmadıysa iki ay, hastaneye yattıysa üç ay sonra aşısını yaptırması lazım. Her PCR’si pozitif kişiye ‘Üç ay, altı ay sonra gel’ demek yanlış. Bu tamamen klinik tablo ile ilgili. İnsanlar buna dikkat etsin. Çok sık soruluyor; hastalık geçirdim, ne zaman aşı olacağım. Bu şekilde, bu aralıkta yaptırırlarsa, koruyuculuğu da devam ettirebilirler.”
“Veriler açıklanmıyor”
Türkiye dışında 4’üncü doz uygulayan ülke olmadığına dikkat çeken Prof. Ceyhan, bu konuyla ilgili bakanlığın verileri açıklamadığını söyledi:
- “Çok sorulan sorular var, örneğin; 3’üncü dozumu oldum, 4’üncü dozumu ne zaman yaptırayım? Türkiye dışında dünyada 4’üncü doz aşı yapan ülke olmadığı için bu veri sadece Sağlık Bakanlığı’nın elinde var. Çok rahatlıkla 3 doz aşı olanların ne kadar süre sonra hastalığa yakalandıkları çıkartılır, değerlendirilir ve yayın haline getirilir. Mesela şunu soruyorlar; 3’üncü dozu Sinovac mı BioNTech mi yaptırayım. Böyle bir çalışma dünyada çok. Çünkü iki doz Sinovac üzerine 3’üncü doz aşı yapan dört ülke var; biri de biziz. Diğer ülkeler yayımlamıyor, en azından bizim ‘Sinovac olan ne kadar korunuyor’, ‘BioNTech olan ne kadar korunuyor’ gibi bilgileri elde etmemiz son derece kolay. Maalesef, böyle bir veri açıklanmadığı için bilemiyoruz. Bilemediğimizde de çok yanlışlar yapılıyor. Bazen hekimler yanlış öneriyor, bazen aileler kendiliğinden kararlar verip hata yapıyorlar, bunları önlemenin en güzel yolu; kendimize ait verileri bilmemiz.”