Londra merkezli medya kuruluşu Middle East Eye, Türkiye’nin uluslararası arenada adını “Turkey” yerine “Türkiye” olarak değiştirmesiyle ilgili olarak son gelişmeleri haberleştirdi. Buna göre, dış yazışmalarda ülke adının Türkiye olarak yer almaya başladığı belirtilirken, Latin alfabesinde yer almayan “ü” harfi krize neden oldu.

Türkiye, ihracat yaptığı ürünlerde ve ülkenin tanıtımında “Turkey” ifadesi yerine “Türkiye” adını kullanacağını açıklamıştı. Londra merkezli medya kuruluşu Middle East Eye’den Ragıp Soylu iki Türk yetkiliye dayandırdığı haberinde, İngilizce resmi adını önümüzdeki haftalarda Birleşmiş Milletler’e kaydettirerek Türkiye olarak değiştirmeyi planladığını söyledi.

Yetkililer, BM’ye basit bir bildirimde bulunarak isim değiştirmenin olası olduğunu belirtirken, ancak nominal Latin alfabesinde olmayan “ü” harfinin sorun yaratabileceğini belirtti.

Üst düzey bir Türk yetkili, Ankara’nın “ü” konusunu henüz BM ile görüşmediğini, ancak kaynağın bir çözüm bulunabileceğinden umutlu olduklarını söyledi. Bazı gözlemciler, bu duruma çare olarak, yeni adında “ü” yerine “u” kullanılabileceğini açıkladı.

BM’ye başvuru

Üst düzey bir Türk yetkili gazeteye verdiği demeçte, “İsim değişikliğinin tam zamanlaması hükümet tarafından hala değerlendiriliyor” dedi. Ancak sürecin devam ettiğini de sözlerine ekledi.

Bir BM sözcüsü de Middle East Eye’a verdiği demeçte, Türk yetkililerin, isim değişikliği konusunda kendilerine başvuruda bulunduklarını söyledi.

Sözcü, “Türkiye Daimi Misyonu, bu değişikliğin gerçekleşmesi durumunda ülke adı değişikliği iletme prosedürünü kontrol etmek için BM Protokolü ile temasa geçti, ancak herhangi bir resmi bildirim almadık” dedi.

Erdoğan talimat vermişti

Ad değişikliği kampanyası, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bir genelge yayımlayarak halktan ülkeyi her dilde anlatmak için Türkiye’yi kullanmasını istemesinin ardından Aralık ayında başlamıştı. Erdoğan, “Türkiye, Türk halkının kültür, medeniyet ve değerlerinin en iyi temsili ve ifadesidir” demişti. Erdoğan, şirketlere ihraç malları için “made in Turkey” yerine “made in Türkiye” kullanmalarını tavsiye etmişti. Ayrıca devlet kurumlarının özellikle uluslararası kuruluşlarla olan yazışmalarında Turkey, Turkei ve Turquie yerine Türkiye’yi kullanmaları talimatını vermişti.

Dışişleri kullanmaya başladı

Anadolu ajansı ve TRT World, İngilizce yayınlarında artık “Türkiye”yi kullanıyor. Dışişleri Bakanlığı’nın da konuyla ilgili harekete geçtiği aktarıldı. Buna göre, Türk Dışişleri web sitesi artık ziyaretçilerini “Türkiye Cumhuriyeti” unvanıyla karşılamaya başladı. Dünyanın dört bir yanındaki Türk dış misyonları artık yazışmalarında da “Türkiye” kullanıldığı belirtildi.

Ad değişikliğini destekleyenler ne diyor?

Ad değişikliğini destekleyenler, her şeyin Türkiye’nin egemenliği ve Türkiye ile nasıl daha iyi hissettirdiği ile ilgili olduğunu savunuyor. TRT yönetim kurulu üyesi Meryem İlayda Atlas, dijitalleşmenin herkesin “Türkiye”yi İngilizce kullanmasını kolaylaştırdığını söylüyor. Atlas, “Kendinizi İngilizce sınırları dışında ifade etmek küresel bir trend. Türkiye bizim için anlamı olan çok eski bir isim. Artık teknoloji sayesinde Türkiye’yi İngilizce metinlerde kullanmak gibi teknik bir sorun kalmadı. Geçmişte bilgisayarlar onu tanıyamazdı” dedi.

“Turkey-Hindi karşılaştırması”

Atlas, Ankara’nın kendisini istediği gibi adlandırma hakkına sahip olmasının yanı sıra, değişimin bir başka nedenine de işaret etti. Atlas, Türkiye’nin İngilizce halinin anlamının “hindi” olduğuna vurgu yaparak, “Yabancı düşmanı, İslamofobik saldırılar genellikle Türkiye’yi hindiye benzetiyor. Bir ülkenin itibarını korumak da çok önemlidir” diye konuştu.

Bir kamu kurumunda çalıştığı için adını vermeden konuşan bir Türk tarihçi, geçmişte ülkenin adının değiştirilmesi için herhangi bir çabanın olmadığını söyledi. Tarihçi, “Basında 1930’larda batılıların Türkiye’yi kuşla nasıl özdeşleştirdiğine dair eleştiriler görebilirsiniz” dedi. Ancak bu konuda resmi bir girişim olmadı, çünkü Avrupa’da yüzyıllardır aynı isim olduğu için, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünden çok önce İtalyanlar bölgeye Türkiye diyorlardı” dedi.

Roman dilleri profesörü Mario Pei ne diyor?

Columbia Üniversitesi’nden Roman dilleri profesörü Mario Pei’nin yaklaşık 50 yıl önce NPR’ye sunduğu ortak tarihsel anlatı, bu kuşun Türkiye ile nasıl ilişkilendirildiğini açıklamak için iki senaryo öne sürdü. Buna göre, 1500’lü yıllarda çoğu İstanbullu tüccarların toptan sattığı hindi, o dönem Türk tüccarlarından gelen her şeyi “Türkiye” ile ilişkilendirme alışkanlığı nedeniyle “Türkiye coq” olarak adlandırıldı. Ve yıllar içerisinde hindi Turkey olarak kaldı.

İkinci teoriye göre ise, Avrupalıların, Amerika’nın keşfinden çok önce, Türk tüccarlar aracılığıyla Batı Afrika’daki Gine’den gelen ve yemeyi sevdikleri bir yaban tavuğuna sahip oldukları belirtilir. Kümes hayvanı, o zamanlar Konstantinopolis olarak adlandırılan İstanbul üzerinden ticareti yapıldığı için “Turkey coq” lakabıyla anılmıştır. Bu nedenle, İngiliz yerleşimciler Massachusetts Körfezi’ne vardıklarında ve ilk Amerikan ormanlık kümes hayvanlarını keşfettiklerinde, ona hindi yani Turkey adını verdiler.