Bugün açıklanan ABD enflasyonu sonrası avro/dolar paritesi 1’in altına indi. İşte Türkiye’yi de yakından ilgilendiren bu durumun dış ticarette, özellikle otomotiv ve hazır giyim ihracatında, dış borç ödemelerinde ve turizm sektöründe yaratacağı riskler…

Dün Avrupa Birliği’nin para birimi avro ile ABD dolarının değerinin eşitlenmesi, bugün ise doların avro karşısında değer kazanması, Türkiye ekonomisini nasıl etkileneceği sorusunu gündeme getirdi.

Dün, 2002 Aralık’tan sonra ilk kez 1 avro, 1 dolara eşitlenmişti.

Bugün ise ABD enflasyon verisinin gelmesi sonrası avro/dolar paritesi 2002’den sonra ilk kez 1 seviyesinin de altına indi. Veri sonrası dolar/TL 17,45 seviyelerinde bulunurken avro/dolar paritesi 0,99 TL’yi gördü.

ABD’de tüketici enflasyonunun beklenti üzerinde gelerek rekor kırmasıyla dolar, avro karşısında değer kazanmaya devam ederken, gelecek Fed toplantısında 100 baz puan faiz artışı beklentisi yüzde 22’ye, 75 baz puan faiz artışı beklentisi ise yüzde 79’a çıktı.

İhracatta büyük kayıp beklentisi

Bu durumun, ham maddeyi dolarla alıp, ihracatı avro ile yapan Türk ihracatçısını büyük kayba uğratması bekleniyor.

Sadece otomotiv ihracatçıları, yılın ilk çeyreğinde avro-dolar paritesi kaynaklı 500 milyon dolar kayıp yaşadı. OİB verilerine göre, yılın ilk 4 ayında parite kaynaklı kayıp 700 milyon dolara ulaşmıştı.

Aynı dönemde hazır giyim ihracatçılarının kâr marjı ise yüzde 5 erimişti.

Avro’nun dolar karşısındaki değer kaybının, özellikle Avrupa pazarı ağırlıklı ilerleyen, ihracatının büyük bölümünü avro cinsinden yapan otomotiv ve hazır giyim gibi sektörlerin kaybını artırması bekleniyor.

İthalat faturası kabaracak

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye geçen yıl 225 milyar dolarlık ihracatının yüzde 46’sını avro ile yaparken; toplam 271 milyar dolarlık ithalatının ise yüzde 48’ini ise avro ile gerçekleştirmişti.

İhracatta avro ve doların ağırlığı birbirine yakınken, doların ithalattaki payı ise 2022’nin ilk 5 ayında yüzde 70’i aştı.

Bu yüzden dış ticarette parite kaynaklı kayıp endişesi büyürken, ithalat faturasının da kabaracağı belirtiliyor.

“Otellerin bilançosu bozulabilir”

Bir diğer endişe de turizm sektöründe yaşanıyor.

Türkiye’nin turizm gelirlerinin yaklaşık yüzde 70’i avro cinsinden. Ülkede dolar bazında satış yapılan yalnızca Orta Doğu ülkeleri var. Rusya dahil bütün pazarlara avro cinsinden, İngiltere pazarına da sterlin cinsinden satış yapılıyor.

Avro’nun değerinin ABD dolarının altına gerilemesi, turizmde parite kaynaklı ciddi bir zarar oluşturacak.

Sözcü’den Gamze Bal’a konuşan Türkiye Otelciler Federasyonu Başkan Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu, avro-dolar paritesi nedeniyle düşük fiyatlı otellerin bilançolarının bozulabileceği riskine dikkat çekti.

“Turizmcinin, yüksek enflasyonla beraber çok fazla para kazandığı yok. Kâr marjımızı kıstık” diyen Bülbüloğlu, şöyle dedi:

• “Hem iç hem dış pazardaki kontratlarımız bir yıl önceden yapılıyor. Döviz bazında zam yapamadığımız için kâr marjlarımız şu an oldukça düşük seviyelerde. avro’nun değerinde daha da büyük kayıp olursa, düşük fiyatlı otellerin bilançoları çok bozulabilir. Dolayısıyla parite bozukluğu önce küçük otelleri vurur.”

Dış borcun yüzde 58,4’ü dolarla

Öte yandan, Türkiye’nin döviz gelirinin ağırlığı avro iken, döviz giderleri ve dış borç ödemelerinin ağırlığı dolarla. Bu nedenle, avro-dolar paritesinin Türk ekonomisine bir etkisi de dış borç ödemelerinde kendisini gösterecek.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’nin brüt dış borç stoku, ilk çeyrek sonu itibarıyla 451,2 milyar dolar olmuştu.

Toplam borcun yüzde 58.4’ü dolar cinsi iken, yüzde 29’u ise avro cinsinden.

Avro neden değer kaybediyor?

İlk olarak 1 Ocak 1999’da devreye alınan avro, Aralık 1999’da doların değerinin altına gerilemiş, Aralık 2002’ye kadar bu durum sürmüştü. Aralık 2002 sonrasında ilk kez 1 avro 1 dolara eşitlenmiş oldu.

Bunun nedenleri arasında, Ukrayna savaşının Avrupa ekonomilerini daha olumsuz etkilemesi ve artan resesyon korkuları bulunuyor.

Ayrıca, ABD’de ve avro bölgesinde tüketici enflasyonu yüzde 8,6’ya yükselmesine rağmen ABD Merkez Bankası (Fed) ile Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) faiz politikalarının farklılaşması da etkili.

Fed, faizi marttan bu yana toplamda 150 baz puan artırırken; ECB’nin negatif faize devam etmesi avro’nun dolar karşısında kayıp yaşamasına neden olmuştu.