Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) önümüzdeki haftalarda baskın hale gelmesini beklediği Omicron BQ.1, Türkiye’de de tespit edildi. 26 Eylül-10 Ekim arası varyant analizi verilerine göre hastalananların yüzde 91’i BA.5, yüzde 5’i BQ.1, yüzde 2’si BA 2.75, yüzde 1’i BA.4, yüzde 1’i ise BA.2.
Diken’den Mesude Erşan’ın derlediği habere göre Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) geçtiğimiz günlerde ayrı bir başlık açarak izlemeye aldığı Omicron alt varyantlarını güncelledi. Örgüt altı Omicron alt varyantını yakından izliyor: BA.5, BA 2.75, BJ.1, BA.4.6, XBB, BA.2.3.20.
BQ.1’nin şu anda Fransa, Belçika, İrlanda. Hollanda ve İtalya’da baskın olduğunu belirten Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Cavit Işık Yavuz, şunları söyledi: “BQ.1’in önümüzdeki dört-altı hafta içinde Avrupa’da baskın hale gelmesi bekleniyor. Kasım ortasından itibaren aralık başına kadar Omicron soyundan gelen BQ.1/BQ.1.1’in enfeksiyonların yarısını, yeni yılla birlikte ise yüzde 80’ini oluşturacağı tahmin ediliyor. Bizim oranlarımız toplam 184 genetik varyant analiziyle saptanmış. Pandemin başından beri söylediğimiz gibi seyri takip için daha fazla sayıda genetik sekanslama yapmamız gerekiyor. Yüzde 5 oranı (BQ.1) üç hafta öncesinin verisi. Yüzde 5 düşük bir oran bile olsa, bizde tespit edilmesi manidar. BQ.1’de tespit edildiğini göre önümüzdeki haftalarda bir artış bekleyebiliriz ama veriler geç açıklandığı için güncel duruma göre bir şey söyleyemiyoruz. Günü gününe ya da haftası haftasına salgının seyrini takip etmek mümkün değil.”
Politikacılar “bitti” diyor bilim insanları sürdüğünü söylüyor
Sağlık Bakanlığı’nın en son 26 Eylül-2 Ekim haftasının pandemi verilerini paylaştığını hatırlatan Yavuz, şöyle konuştu: “Artık salgının güncel seyrini izleyemiyoruz. Hem verilerin içeriği çok değişti hem de çok gecikmeli açıklanıyor. Ama pandemi devam ediyor. Politikacılar ‘bitti’ dese de bilim insanları öyle demiyor. Vaka ve ölüm sayılarında dikkat çekici bir durum var. Bakanlığın verilerine göre, 8 Ağustos’tan itibaren düşmeye başlayan 14 günlük vaka sayıları ilk kez 19 Eylül-2 Ekim arasında yüzde 5 arttı. 14 günlük ölüm sayıları düşmeye devam ediyor ancak yaz başındaki sayılardan uzağız.”
Çoğu ülkenin politikasını değiştirerek daha az test yaptığını ve haliyle daha az vaka tespit edebildiğini belirten Yavuz, şunları dedi: “Vaka sayıları sabitlendi. Ancak Dünya Sağlık Örgütü bu rakamlara temkinli yaklaşılması gerektiğini söylüyor. Ülkelerde eylülden beri haftalık vaka sayısı üç milyon civarında sabitlendi. Haftalık ölüm sayısı da 9-10 bin dolaylarında gidip geliyor. Avrupa’da ekim ayından itibaren vaka sayılarında artış görülüyor. Vakaların yaklaşık iki milyonu Avrupa’da. Özellikle bazı ülkelerde, örneğin Almanya ve Fransa’da yoğun bakımdaki Covid-19 enfeksiyonu hastası sayısında da bir hareketlenme var. Türkiye’de bu durumu bilmiyoruz. Bakanlık uzun zamandır açıklamıyor.”
Bağışıklıktan kolay kaçıyorlar: Enfeksiyonlarda artış bekleniyor
BQ.1’in bağışıklıktan kaçma potansiyeli çok yüksek. Bu nedenle de enfeksiyonlarda artış bekleniyor. Yol açtığı enfeksiyonun daha ağır seyredip seyretmediği konusunda henüz kesin veriler yok. Yavuz, “Bu konudaki veriler şimdilik sınırlı. Başka farklı varyantlar da artıyor. Önümüzdeki kış Omicron’un birden fazla alt varyantıyla aynı anda karşı kaşıya kalabiliriz” dedi.
Özellikle Omicron alt varyantları mutasyonlarla farklı özellikler kazanıyor. Son dönemde de mutasyonların hem sayısı hem de kombinasyonları değişti ve arttı. Bu da virüse bağışıklıktan kaçmada avantaj sağlıyor. Yavuz, şöyle konuştu: “Enfeksiyonlarda genel bir artışa yol açtığı gibi hastalığı geçirenlerin tekrar hastalanması da bundan. BQ.1’in de en karakteristik özelliği bağışıklıktan kaçma özelliği. Enfeksiyonlarının daha ağır ve ciddi seyredip seyretmediğiyle ilgili henüz kesin bilgiler yok. Şimdilik az sayıda veriye dayalı, böyle bir özelliğinin olmadığı yorumları var. Ama biraz daha zamana ve bilgiye ihtiyaç var.”
“Bu kış sıkıntımız büyük, aşı hatırlatma dozları önemli”
Alt varyantların artışıyla birlikte aşı hatırlatma dozlarının öneminin de arttığını vurgulayan Yavuz, şöyle sürdürdü: “Bu kış sıkıntımız büyük. Sadece Covid-19’dan değil, grip ve diğer virüslerinin de ciddi etkileri olabileceği öngörülüyor. Hatta kışın bu üçlü tehditle karşı karşıyayız. Maskelerin de yaygın kullanılmaması, kapalı kalabalık alanlarda temasın artması virüs geçişlerini artıracak. Covid-19, grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarını birbirinden ayırmak zorlaşacak. Sağlık sistemi önümüzdeki aylarda söz konusu üçlü tehditle karşı karşıya kalacak gibi görünüyor. Kapalı alanlarda, korunmasız temas artışına, yeni varyantların Türkiye’yi etkilemesine yol açacaktır. Muhtemelen bizde de bir artış yaşanacak. Nitekim Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da bir açıklamasında, kasım-aralık aylarında böyle bir hareket beklediğini söylemişti.”