Kahramanmaraş merkezli deprem 11 ili birden etkiledi. 7.7 ve 7.6 şiddetinde peş peşe gerçekleşen sarsıntıyla binlerce bina yıkılırken depremin etkilediği illerdeki birçok vatandaş hayatını kaybetti. Uzmanlar bu denli büyük alanı etkileyen depremin akabinde diğer fay hatlarına da dikkat çekti. Yaşanan yıkımın ardından “İstanbul’da depreme dayanıklı ve riskli ilçeler hangileri?” soruları gündeme geldi. Beklenen olası İstanbul depremi için ise Celal Şengör’den çarpıcı açıklamalar geldi. Hatay depremi için bir hafta öncesinden uyarıda bulunan Şengör İstanbul’un zemini en sağlam olan ve en tehlikeli ilçelerini tek tek açıkladı. İşte İstanbul’da depreme dayanıklı ve yüksek riskli semtler…
Kahramanmaraş merkezli yaşanan deprem diğer fayların ne zaman kırılacağı konusunun yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Uzmanlar uzun zamandır İstanbul’un deprem riski taşıdığına dair uyarılarda bulunuyor. İstanbul’da en son gerçekleşen depremin yıkıcı depremin ardından geçmesi gereken sürenin tamamlandığını ve 30 yıl içerisinde yeniden 7.5 şiddetinde bir sarsıntı gerçekleşeceğini vurgulayan uzmanlar tüm önemlerin alınması gerektiğini belirtiyor. Kahramanmaraş depremi ve uzmanların açıklamasının ardından İstanbul’da deprem olma olasılığı merak ediliyor. İstanbul sakinleri ise “İstanbul’da depreme dayanıklı, orta dayanıklı ve riskli bölgeler ve ilçeler hangileri?” sorularının cevabını araştırıyor.
Pazarcık ve Elbistan depremlerinden hemen sonra Hatay’da deprem beklediğini söyleyen ve bu tahmini doğru çıkan ünlü Yerbilimci Prof. Celal Şengör, olası İstanbul depremi için çarpıcı uyarılarda bulundu.
Celal Şengör İstanbul’da zemini en kötü ilçeleri şöyle açıkladı:
İstanbul depreminin büyüklüğü 7.6 olarak öngörüyoruz. Yeşilköy’de ve Tuzla’da şiddet 9’a çıkacak. Büyüklük değil ama şiddet 9 olarak hissedilecek. Harp okullarının buralardan taşınması lazım. Yeşilköy’ün zemini de iyi değil. Yeşilköyün altında bakırköy formasyonu vardır ve bu bir felaket. Adaların altı sağlamdır ama evinizi nasıl yaptığınıza bağlı çünkü fay hattı burnunun dibinde. Adalar’da eviniz sağlamsa endişe etmenize gerek yok. Fay çok yakın olduğu için Adalar’ı sıkı bir şekilde sallayacak. Adaların suyla kaplanması ise mevzu bahis değil. Adalar’da olanların dikkat etmesi ve evlerini kontol ettirmesi gerekiyor.
Şengör, “Büyükçekmece ve Küçükçekmece arası, Küçükçekmece-Haliç arası buralar sahile paralel giden yerler. Avcılar, Samatya, Yedikule… Karşı tarafa (Anadolu Yakası) geçtiğimiz zaman Fenerbahçe biraz daha ileriye gittiğimiz zaman Kartal-Tuzla ve Adalar… Bu bölgeler faya çok yakın” ifadelerini kullandı.
Şengör’ün açıklamaları şöyle:
- İstanbul’un güneyinden Türkiye’nin en büyük fayı geçiyor: Kuzey Anadolu Fayı! Bu fay 1967’de Adapazarı depremi, 1999’da da Gölcük ve Adapazarı depremine neden oldu. Adapazarı ve Gölcük yıkıldı. Bu depremde hem Gölcük hem Düzce ayrı ayrı yıkılmıştı ve aralarında 2 ay fark var. Bu depremler Kahramanmaraş ve Gaziantep’te meydana gelen depreme benziyor. Bu deprem esnasında İzmit Körfezinin ağzında yırtılma durdu. Bu yırtılmanın ise devam etmesi lazım. Bu fayın en faal olduğu yer ise ikiye ayrılıyor. Güneydeki o kadar faal değil esas faaliyet kuzeyde. İstanbul’un güneyindeki bu fay Yeşilköy’e 8 km yakınından geçiyor. Adaların hemen burnunun dibinden geçiyor. Bu nedenle Yeşilköy’de şiddet 9’a çıkıyor. (Büyüklük değil şiddet!) Bu demek oluyor ki Yeşilköy yıkılacak.
- İzmit Körfezi’nin içinde duran yırtılma Marmara’nın içine doğru devam edecek. İstanbul’da bulunan binaların yüzde 25 riskli.
- Birkaç sene evvel eylül ayında Silivri’nin güneyinde deprem meydana geldi. O deprem hepimizi çok korkuttu. Çünkü Kumburgaz’la Silivri arasında çok deprem olmuyor. Daha çok doğusunda ve batısında deprem oluyordu. Meydana gelen bu deprem fayın kitlenmiş vaziyette olduğu tespit edildi. Bu çok kötü haber. Bu deprem doğuda olacakmış gibi gözüküyor. O zaman Silivri’den İzmit’e kadar kırar diye düşündük. Bu da 7,2’lik bir deprem üretmesi demek. Fakat bu demek değildir ki bu deprem onula kalır. Hemen arkasından Silivri’den Tekirdağ’a kadar olan kısmı da kırabilir. 1766’da böyle olmuştur yani 7’den büyük meydana gelen depremle Fatih Camii olduğu gibi aşağı inmiştir.
- Avrasya Tüneli ve köprüler çok sağlam. Buralarda korku yok.
- Fatih’in zemini Lykos Deresine inmezse fena değil. Fatih ilçesinin zemini iyi ama depreme yani fay hattına yakın. 1. Köprü’den itibaren sahile paralel bir çizgi çizersek onun güneyi tehlikeli, nerede olursan ol (Doğu Batı yani Asya ve Avrupa tarafından çizgiler çizdiğimizi farzedersek). Buralar faya çok yakın çünkü. Kadıköy, Fenerbahçe, Maltepe, Kartal, Tuzla, Bakırköy, Yeşilköy, Zeytinburnu buralar çok tehlikeli. Buralar faya çok yakın çünkü.
- Avcılar’da bir kil tabakası var. Avcılar bu kil tabakasının üzerinden sürekli denize doğru kayıyor.
- Fatih, Suriçi-Suriçi’nin altı neojendir, içinde Bakırköy formasyonunun olduğu yerler varsa oralar sakattır. Suriçi, Avcılar’a nazaran çok daha iyi durumda. Bakırköy, Florya, Zeytinburnu felaket.
- Bağcılar’ın yüksek yerleri Avcılar gibidir, sakattır.
- 1. ve 2. köprü arası eğer binanız iyiyse altı da sağlam olduğu için dayanırsın. Kuzeyde ise altı kum olan yerlere gidilmemesi gerekiyor. Kilyos civarları tamamen sakat. Yeni hava limanı da tam sakat bir yerde. Yeşilköy Atatürk Havalimanı’nın zemini ise biraz daha sağlam. Yeşilköy kötü ancak havalimanının olduğu yer kireçtaşının üstünde durduğu için nisbeten biraz daha sağlam. Avcılar kil tabakası üstünde, sürekli denize kayıyor. Küçükçekmece ve Silivri de tehlikeli.
- Arnavutköy kuzeyde kalıyor, altı kum olan yerleri yaramaz. Bahçelievler pek sağlam değil. Kemerburgaz’ın oralar altı kumsa çok sakat. Ben size şartları söyleyeyim; altı kum olan yerler sakat.
- Kadıköy’ün semtlerinin dayanıklı olduğuna katılmıyorum daha kuzeye çıkmak lazım. Kadıköy, Fenerbahçe, Kartal, Maltepe hepsi güneyde kalıyor, faya çok yakın.
- Pendik pek sağlam değil. Beşiktaş’a pek garanti veremem çünkü çok dolgu var orada. Sarayların falan yapıldığı her yer dolgu üzerine yapılmış. Suadiye falan tehlikeli.
- Yalılar ahşap olması nedeniyle çok zarar görmez. Ahşap bina depremde pek kolay yıkılmaz. Sahildeki camiler ve saraylar da yıkılır. Ama faydan uzaklaştıkça tsunami falan olmazsa nisbeten sağlam olabilir. Maltepe sahili çok sakat kesinlikle uzak durulmalı.
- Beykoz, Anadolu Hisarı, Bebek, Ataşehir, Şişli, Nişantaşı, Ümraniye, Beyoğlu buralar sağlam yerler. Beylikdüzü’nün altı kireçtaşı, o sağlam bir kayadır. Ama nasıl yapıldığına bağlı. Buralar sağlam olsa da binanın sağlamlığı çok önemli. Sağlam bölgelerde deprem meydana geldiğinde bina iyi değilse deprem anında yıkılacak.
- Fay hattı adalarla Maltepe arasından geçiyor. Deforme olmuş kayaların olması nedeniyle Gebze ve çevresi sağlam bölgelerdendir.
- Bütün fay kırılırsa İstanbul depreminin 2 dakika süreceğini düşünüyoruz. Ayasofya’nın 8’e bile dayanma ihtimali var. Topkapı Sarayı da çok tehlikeli bir yerde, İstanbul’da deniz seviyesinin yükselme ihtimali de var. Eğer Marmara’nın dibinde bir yer kayması olursa 5 ila 8 metre arasında tsunami olabilir. Eğer bu olursa felaket olur.
İBB’nin haritası
İBB’nin çıkardığı deprem haritasına göre en riskli ve en güvenilir ilçeleri Şengör şu şekilde değerlendirdi:
En riskli ilçeler: Binaların ve yer yapısının en bozuk olduğu beş ilçe
1- Fatih ve Suriçi: Suriçinin riski nerede olduğuna bağlıdır. Suriçinin altı neojendir ama onun içinde de Bakırköy formasyonunun olduğu yerler varsa oralar sakattır. Ancak Suriçi Avcılar’a nispeten çok daha iyidir.
2- Avcılar
3- Bakırköy ve Florya
4- Zeytinburnu: Felakettir.
5- Kemerburgaz: Altı kum çünkü. Bunlara Kilyos’u da ilave edebiliriz.
Yıkım riski orta derece olan yedi ilçe
1- Küçükçekmece: Küçükçekmece bence daha tehlikeli. Zeytinburnu ve Avcılar kadar tehlikeli.
2- Silivri: O da çok tehlikeli
3- Çatalca: Çatanca’nın içerlerindeysen o kadar tehlikeli değil. Ne kadar içerde olduğuna bağlı.
4- Büyükçekmece: Büyükçekmece sakat.
5- Esenyurt: İçerdeysen yani Küçükçekmece Gölü’nün kuzeyindeysen nispeten daha iyi.
6- Bağcılar: Bağcıların yüksekte kalan kesimleri de sakattır.
7- Arnavutköy: Altı kum olan yerleri yaramaz.