Ekonomik kriz nedeniyle ‘karşılıksız çek’ mağduru olan yurttaşların nefes almasını hedefleyen kanun teklifi CHP tarafından TBMM’ye sunuldu. Teklif yasalaşırsa karşılıksız çekte hapis cezası kaldırılacak. Türkiye’de daha önce de 2012-2016 arasında karşılıksız çekte hapis cezası kaldırılmıştı. Hapis 2016’da geri geldi ancak karşılıksız çekteki artışın önüne geçilemedi.

A3 Haber Merkezi | Çek her ne kadar bir ödeme aracı olsa da Türkiye’de esnaf kendi arasında çekleri vadeli biçimde düzenleyerek borçlanma aracı olarak kullanıyor. Kriz nedeniyle bazı borçlar vadesi geldiğinde ödenemeyince esnaf hapis tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Türkiye’de binlerce yurttaş karşılıksız çek mağduru.

CHP İstanbul Milletvekili Akif Hamzaçebi, karşılıksız çekte hapis cezasının kaldırılmasına ilişkin hazırladıkları kanun teklifini geçen hafta TBMM Başkanlığına sundu. Teklifin yasalaşması halinde karşılıksız kalan ve kalacak çekler için hapis cezası uygulanmayacak.

HAPİS CEZALI ÇEK DÖNEMİ SONA ERECEK

Kanunun yürürlüğe gireceği tarihten önce savcılıkta olan dosyalar savcılıklarca, mahkemelerde olan dosyalar mahkemelerce işlemden kaldırılması bekleniyor. Karşılıksız çek konusunda kovuşturma ve mahkeme süreçlerinin tamamen sonlandırılması bekleniyor. Kanun teklifinin yasalaşması halinde hapis cezalı çek dönemi sona erecek.

HANGİ ADIMLAR ATILACAK?

Kanun teklifinin yasalaşması halinde bankalar yeni çekler bastırarak müşterilerine 30 Haziran 2020 tarihine kadar yeni çek defterleri verecek ve eskilerini imha edecek. Piyasada dolanan çeklerin hukuki değeri devam edecek. Çeki elinde bulunduranlar hak kaybına uğramayacak.

HAPİS CEZASI DAHA ÖNCE 2012’DE KALDIRILDI

Karşılıksız çekte hapis cezasını kaldırarak bunun yerine 10 yıllık çek kullanma yasağı getiren kanun tasarısı, TBMM Adalet Komisyonunda kabul edilmişti. O dönemde karşılıksız çek suçundan, Yargıtay’daki 218 bin dosya ile savcılıklar ve yerel mahkemelerdeki 400 bin dosya da düşürülmüştü.

2016’DA CEZA GERİ GELDİ

Karşılıksız çeke hapis cezasını geri getiren 5941 sayılı yasa 2016 yılında meclisten geçti. 2016’da çeke hapis cezası getirilmesine rağmen karşılıksız çek sayısında krizle beraber adeta patlama yaşanıyor.

DOLANDIRICILIK VE KARŞILIKSIZ ÇEK ORANI ARTAR MI?

Hapis cezasının 2012’de kaldırılmasının ardından piyasadaki karşılıksız çek sayısında bir yılda yüzde 52’lik bir artış gerçekleşmişti. Merkez Bankası’ndan duyurusu yapılan karşılıksız çek adedi 2011 yıl sonu itibarıyla 594 bin 836 iken 2012 yılı sonunda 904 bin 750’ye ulaşmıştı.

BİNLERCE YURTTAŞ MAĞDUR

Son yıllarda yurttaşların kriz sebebiyle dar boğazda olması ve hapis cezası olmasına rağmen karşılıksız çek sayısındaki artışın önüne geçilemedi. Karşılıksız çıkan çeklerin ardından binlerce yurttaş hapse girme tehlikesiyle karşı karşıya kalmış durumda.

CHP’DEN ELEŞTİRİLERE YANIT

CHP’li Hamzaçebi, hapis cezasının kaldırılmasının ardından karşılıksız çek sayısındaki artış ve dolandırıcılıkta artış yaşanabilir eleştirilerine de şu sözlerle cevap verdi: “Tekrar 2012-2016 arasındaki döneme dönelim diyorum. ‘Efendim dolandırıcılar var’ deniliyor. Evet olabilir. Dolandırıcıları buradan ayıracak mekanizmayı, sistemi her zaman kurabiliriz. Dolandırıcıları ayrıca müeyyidelendirecek yasa hükümlerimiz var.”

TÜRKİYE’DE KARŞILIKSIZ ÇEK BİLANÇOSU

Türkiye Bankalar Birliği’nin resmi verilerine göre:

Karşılıksız çek adedi

2017: 333 bin 703
2018: 332 bin 104
2019: 456 bin 968

Karşılıksız çeklerin değeri

2017: 12,5 milyar TL
2018: 16,7 milyar TL
2019: 22,3 milyar TL