NATO, İdlib’de yaşananların ardından Türkiye tarafından “Madde 4” ile toplandı. Türkiye böylece NATO’yu dördüncü kez aynı başlıkla toplamış oldu, peki Madde 4 ne anlama geliyor? Türkiye, NATO’dan ne istiyor?

A3 Dış Haberler | İdlib’de gerçekleşen saldırı sonucu 33 askerin yaşamını yitirmesinin ardından Türkiye’nin talebi üzerine NATO olağanüstü toplanacak.

Toplantının NATO Anlaşması’nın dördüncü maddesi kapsamında toplantı düzenleneceği duyuruldu.

Türkiye dördüncü kez aynı başlıkla topladı

Türkiye, NATO’yu ilk kez Irak’ın ABD tarafından işgali sırasında 2003 yılında “Madde 4” başlığıyla toplamıştı.

Bunun ardından ikinci sefer 2012 yılının Haziran ayında TSK uçağı Suriye hava sahasında Suriye hava savunması tarafından vurulduğunda yaşandı.

Ekim 2012’de üçüncü kez NATO’yu “Suriye’nin Türkiye’ye saldırıları” sebebiyle “Madde 4” ile toplayan Türkiye, dördüncü toplantı talebini bu kez de İdlib’de operasyon gerçekleştirmekte olan askerler hedef alındığında yaptı.

Başka hangi ülkeler kullanıyor?

Bütün NATO ülkeleri birliği bu maddeyle toplantıya çağırma hakkına sahip olsa da NATO tarihinde “Madde 4” başlıklı toplantılar çok nadir yapılıyor.

Bu madde kullanılarak yapılan toplantıların büyük bölümü Türkiye’nin isteğiyle gerçekleşti.

Türkiye dışında “Madde 4” toplantısı isteyen ülkelerse Letonya, Litvanya ve Polonya. Bu ülkeler Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı sebebiyle NATO toplantısı talep etmişti.

Madde 4 ne diyor?

NATO’nun 4. maddesi birliğin üyelerinden birinin ulusal güvenliği, sınır bütünlüğü ya da bağımsızlığı tehlike altına girdiğinde görüşme yapılmasını içeriyor.

Bu toplantılar bir ülkenin kendisine yönelik tehdide karşı Madde 5’i kullanabilmesi ve birliği harekete geçirebilmesi için önem taşıyor.

Türkiye “Madde 5″i kullanacak mı?

NATO’yu harekete geçirebilen maddeyse “Madde 4” değil, “Madde 5”. Madde 5, üyelerden birine saldırı yöneltildiğinde tüm ittifakın buna yanıt vermesini öngörüyor.

Madde 5’in kullanılabilmesi için birlik içerisinde uzlaşı gerekiyor. NATO üyelerinin Türkiye’nin Suriye’de uğradığı saldırıyı, Suriye’de NATO misyonu dışı bir operasyonda yaşanmış olması sebebiyle Türkiye’ye karşı bir saldırı değil, verilmiş bir yanıt olarak görebileceği ve maddenin kullanılmasına izin vermeyebileceği söyleniyor.

Türkiye’yse Madde 5’i kullanacağına ilişkin bir açıklama yapmadı.

“Madde 5” daha önce kullanıldı mı?

NATO’nun temelini oluşturan ve ittifak üyelerinin savunulmasını öngören Madde 5, birlik kurulduğundan beri yalnızca bir kez ABD tarafından kullanıldı.

ABD, 2001’de yaşanan 11 Eylül saldırıları sonrasında Madde 5’i kullanarak ittifakı saldırıları yanıtlamaya çağırdı.

ABD, maddenin kullanılmasına gerekçe olarak saldırının kendi topraklarında yaşanmasını gösterdi.

Madde 5 tam olarak ne diyor?

NATO’nun 5. maddesi şöyle:

“Taraflar, Kuzey Amerika’da veya Avrupa’da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldın olursa BM Yasası’nın 51. Maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldın ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi’ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir.”