Bilim Kurulu üyeleri, konunun uzmanları, AVM çalışanları hep bir ağızdan “AVM’ler bu kadar erken açılmamalı” derken, AVM’ler bir oldubittiye getirilerek açıldı. Bilim insanları virüsün ikinci dalgasının AVM’lerden yayılabileceğine dikkat çekiyor, kimi Bilim Kurulu üyeleri “Biz AVM’ye gitmeyiz” diyor. Tüm bu uyarılara rağmen AVM’lerin kapılarını açmasına izin veren Erdoğan hükümeti, bunca riski nasıl göze alabiliyor?

İki aylık koronavirüsle mücadele sürecinin ardından AVM’lerin dün (11 Mayıs) kapılarını yeniden açmaları pek çok tartışmayı da beraberinde getirdi.

AVM’lerin açılması için henüz erken olduğunu ısrarla vurgulayan bilim insanları konunun uzmanları varken, Erdoğan hükümetinin izniyle AVM’ler yeniden açıldı ve bazı AVM’lerin önünde kuyruklar oluştu.

Kim ne diyor?

• Bilim Kurulu üyelerinden Prof. Alpay Azap, dün Fox TV’deki canlı yayında “AVM’lere gitmem” dedi. “AVM’ye gitmem gerekirse tedbirlere dikkat ederek giderim, işimi halledip ayrılırım” diyen Azap, salgın öncesindeki gibi topluca AVM’ye gidip vakit geçirmenin yapılmaması gerektiğini vurguladı. Azap, eski normale dönüşün bir iki yıl boyunca mümkün olmayacağını belirtti.
• Bir başka Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Füsun Eyüboğlu da, AVM’lerin açılmasının henüz erken olduğunu vurgulayarak, virüsün ikinci dalgasının AVM’lerden yayılabileceğine dikkat çekti. Prof. Eyüboğlu “Bir şeyler gevşetilebilir ama öncelik AVM’lerin açılması değildir. İki aydır emek verildi ama her şey gevşerse 10 günde aynı noktaya geri döneriz. Öncelik AVM’lerin açılması değildir” uyarısında bulundu.
• Yine bir başka Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Pınar Okyay, AVM’lerin 11 Mayıs’ta kepenk açması kararının kendilerini de şaşırttığını belirtti. Okyay, “Biz daha çok 19 Mayıs sonrası bu konuyu masaya yatırırız diye bakıyorduk; bir-iki hafta beklense iyi olurdu” dedi.
• Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Levent Yamanel de, “yeni normalleşme” adımları kapsamında açılan AVM’lere ilişkin uyarılarda bulundu. Yamanel kendisinin de AVM’lere gitmeyeceğini altını çizdi. Hürriyet gazetesi yazarı Fulya Soybaş’a konuşan Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Levent Yamanel, ilan edilen “yeni normal” kapsamında uyulması gereken kuralları ve AVM’lerin yeniden açılmasını şu şekilde değerlendirdi: “Artık ‘yeni normal’ var. Ve bu yeni normalin kaçınılmaz dört kuralı var. Kalabalık oluşturmamak, sosyal mesafeyi korumak, maske takmak ve hijyene dikkat etmek. Aşı bulununcaya kadar bu dördü önemli. Anlıyorum, insanlar evde çok sıkıldı ama bu da hayati bir mesele. Ben şahsen, hele ki gezmeye asla gitmem.”
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Covid-19 Bilimsel Danışma Kurulu’ndan da AVM uyarısı geldi. Kuruldan yapılan açıklamada, “AVM, kuaför ve berberlerin açılmasını ve futbol liginin başlatılması kararını erken, burada çalışanların, sporcuların ve halkımızın sağlığı açısından kaygı verici buluyoruz” uyarısında bulunuldu; AVM alışverişlerinin ertelenmesi tavsiyesinde bulunuldu.
• Hürriye gazetesinin başyazarı Prof. Dr. Osman Müftüoğlu da, AVM’lerin açılması konusunda aceleci davranıldığını savundu. Prof. Müftüoğlu, geçen hafta kaleme aldığı yazısında, Müftüoğlu, “Salgında ikinci dalga bakımından en riskli yerlerden birinin ise AVM’ler olduğu net ve açık olarak biliniyor. Benim ve bu işe kafa patlatan pek çok bilim insanının ortak kanaatine gelince… AVM’leri açma konusunda sanki biraz aceleci davranıyor, sanki biraz sabırsızlık ediyor gibiyiz” ifadesini kullandı.
• AVM çalışanları da, işyerlerinin erken açıldığı görüşünde. Tez-Koop-İş Sendikası Genel Başkanı Haydar Özdemiroğlu, AVM’lerle ilgili şimdiye kadar hiç gündeme getirilmeyen bir konu olduğuna dikkat çekerek, şu uyarıda bulundu: “Depolardan gelen tedarik mallar AVM’ye arka kapılardan giriyor. Diyelim ki depoda malı yükleyen kişide virüs var. AVM’ye gelen ürüne de bulaştı. AVM’ye girişte ürün kontrol edilmiyor ki sadece insanların ateşine bakılıyor. Böylece ürün ile birlikte virüs de AVM içine girmiş olacak. Herkese bulaşacak. Asıl felaket bu. Bilim Kurulu, mallarla birlikte virüs de taşınıyor mu, taşınmıyor mu? Bunun yanıtını verebiliyor mu? Bu sorunun yanıtı verilemiyorsa AVM’lerin açılmasına nasıl izin veriliyor? Felaket olur. AVM’ler açılmamalı. Ancak oradaki çalışan arkadaşlarımızın bütün ücret ve sosyal hakları verilmeli.”
• TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) Başkanı Yunus Yener de, kontrollerin standartlara uygun yapılmaması durumunda, 11 Mayıs’ta açılması planlanan alışveriş merkezlerinin (AVM) virüsün yayılmasına neden olacağı uyarısında bulundu. Yener, yazılı açıklamasında, “11 Mayıs’ta açılacak olan AVM’ler pandemiye ne kadar hazır? Her şeyden önce uzun süredir kapalı kalan her sistemde olması gerektiği gibi şu an acil olarak AVM’lerin klima santrallerinin bakımının ve temizliğinin sağlanması gerekiyor” dedi. Klima ve havalandırma sistemlerinin yüzde 100 taze havayla çalışır hale getirilmesi gerektiğini vurgulayan Yener, “Bu sistemlerin projelerine, standartlarına ve özellikle koronavirüse uygun tedbir alınmış halde çalıştırılması sağlanmalı, bakımları yaptırılmalı. Tuvaletlerin egzos fanları 24 saat çalıştırılmalı, lavabo-klozet armatürleri sensörlü değilse değiştirilmeli, havalı el kurulama cihazları sökülerek kullan-at kağıt peçete kullanımına geçilmeli” ifadelerini kullandı.

Ve tüm uyarılara rağmen…

Bilim insanlarının, uzmanların, AVM çalışanlarının, meslek örgütleri ve demokratik kitle örgütlerinin tüm uyarılarına karşın, Erdoğan hükümeti 11 Mayıs’ta AVM’lerin açılmasına izin verdi.

Dün Türkiye’nin pek çok yerinde AVM’ler kapılarını açtı, bazı AVM’lerin önünde kuyruklar oluştu.