Fazla söze gerek yok. İşsizlik oranıyla falan kafa karıştırmayın. Rakamlar ortada!
2014 Nisan’ında istihdam kaç kişiydi? 26 milyon 11 bin kişi.
Tarımda 5 milyon 572 bin kişi çalışıyordu. Tarım dışında 20 milyon 440 bin kişi…
2020 Nisan’ında istihdam ne oldu? 25 milyon 541 bin…
Tarımda 4 milyon 600 bin kişi çalışıyor. Tarım dışında 20 milyon 942 bin kişi…

Altı yılda tarımda çalışanların sayısı 972 bin kişi azalmış oldu!
Tarım dışı istihdam arta arta 502 bin kişi arttı.
Altı koca yılda Türkiye 470 bin istihdam kaybetti.
Kısacası istihdamda 2014 Nisan’ın altındayız!
Bu arada o altı yılda “çalışabilir nüfus” 5 milyon kişi kadar arttı!
Türkiye bu altı koca yılda büyüdü mü? Büyüdü, yüzde yirmiden fazla büyüdü.

Yapısal bir sorun olarak istihdam

Bu matematikte bir gariplik var. Neler oluyor?
Verimlilik artıyor, aynı işler daha az insanlar yapılıyor. İşsiz kalan insanlar iş bulamıyor olabilir.
Ülkenin büyüme modeli yeterince istihdam yaratamıyor, bu net.
İşgücü arzı talebe cevap veremiyor, nitelik açısından arada kopukluk var. Eğitim sorunları…
Yatırım iklimi bozuk olduğu için istihdamda kalıcı artış sağlanamıyor. Ekonomik perspektif aşırı belirsiz…
Kayıt dışına çıkış önlenemiyor, önlenmiyor.

Sadece salgının etkisi mi?

Bitmedi istihdamda tepe nokta Şubat 2018’de görülüyor. O aşamada bile istihdam 29 milyonu aşabilmiş değil.
Ardından Ağustos’ta döviz şoku geliyor ve istihdam doğal olarak geriliyor.
Temmuz – Kasım 2019 arası biraz istihdam hafifçe toparlıyor. Ardından çöküyor.
Aralık 2019’dan Nisan 202’ye kadar 2 milyon 740 bin kişi işini kaybediyor. Bunun bir kısmı Covid-19 etkisi olsa bile sarsıntı Aralık’ta başlıyor.

Son beş aydaki kayıplar şöyle:
Tarım 417 bin
Sanayi 414 bin
İnşaat 327 bin
Hizmet 1 milyon 579 bin
Aralık – Şubat istihdam kaybı 767 bin kişi… Son dönemdeki kaybın yüzde 28’i… Sorun Covid-19 öncesi kendini gösteriyor. Salgınla beraber kontrolden çıkıyor.

Şimdiden yazıyorum. Gelecek seçimler 2023’te olsa bile istihdam meselesi en öncelikli iki üç konudan biri olacak.