Pazartesi günü yayımlanan TÜFE ve ÜFE verileri epey ses getirdi. Ben yazmak için biraz bekledim. Kalkan tozu görmek istedim.

Aylık oran ÜFE’de biraz yüksek, TÜFE’de ise İTO verisinin ve beklentilerin epey altında çıktı. Bu da güvenilirlik konusunda bir tartışma başlattı.

Karar Gazetesi yazarı İbrahim Kahveci “TÜİK fiyatlarını kabul ettik ama hesabı sil baştan yaptık. Karşımıza çıkan aylık fiyat artışı 0,97 değil 1,27 oldu. Acaba TÜİK fiyatları da düşük alınmışsa gerçek enflasyon @ekonomikanaliz hesabındaki 3,61 bile az mı kalır” diye bir tweet atarak TÜFE rakamını analitik olarak sorguladı. Gazetedeki yazısında da detayları verdi.

Ben de TÜFE verilerinin bir süredir sorunlu olduğunu düşünenlerdenim. Tamam, enflasyon konusunda sepetten sepete fark çıkabilir, gelir gruplarına göre harcama sepetleri değişir. Ancak TÜİK’in yayımladığı verilerde beni rahatsız eden başka bir şey var.

Son iki ayın TÜFE oranları 2019 oranlarına çok yakın çıkıyor:

Ben de bu tablodan esinlenerek Ekim ayı Tüfe rakamı tahminimi şimdiden 1,98-2,02 aralığında beklediğime dair bir tweet attım.

Şaka bir yana 2005’ten beri gelen aylık verilerde önceki yılla bu kadar yakın çıkan aylık oranlar yok. Elbette bu yıla mahsus böyle bir şey olabilir ancak “güven olmayınca” her garip tesadüf tesadüf bile olsa şüphe uyandırıyor.

Bu yıl salgın yaşanıyor, pek çok mal grubunda arz ve talep geleneksel davranışlarından sapmış durumda. Bu yetmezmiş, TL 2019’a göre fazlasıyla değersizleşmiş. Geceyle gündüz gibi iki farklı yılda birbirine yakın oranlar ister istemez yadırganıyor.

TÜFE’yi bırak ÜFE’ye bak

Şimdi gelelim zurnanın zırt dediği yere… TÜFE böyle seyretse de ÜFE tabiri caizse almış başını gidiyor! TÜFE üzerindeki yukarı baskı giderek artıyor. ÜFE’de oran yıllık olarak yüzde 14,33’e yükseldi.

Bütün bunlar bugün yayımlanan PPK enflasyon raporunda yer buldu:

“Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Aylık bazda enerji fiyatları yatay seyretmiş; elektrik üretimi ve dağıtımı, su temini ve ham petrol fiyatlarında artış gözlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri ve gaz imalatında fiyatlar gerilemiştir.
Ara malları grubu fiyat artışlarında demir-çelik, plastik ürünler, temel kimyasallar, kağıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki artışta metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve makineler etkili olmuştur.
Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta katı-sıvı yağlar belirleyici olmuştur.
BU GELİŞMELERLE, TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI BASKILAR GÜÇLENEREK DEVAM ETMİŞTİR”

Riskler yukarı doğru

ÜFE’de son üç aydaki baz etkisi endekste yukarı doğru riski büyütüyor. Endeksten yılsonuna kadar toplam yüzde 0,78 çıkacak.

TÜFE 2017 Eylülüne göre üç yıllık oran yüzde 52… ÜFE’de bu oran yüzde 71! TÜFE’de bekleyen epey bir fiyat artışı var.
Türkiye için finansal düşüşün başladığı Mayıs 2013’ten bu yana ÜFE/TÜFE oranı grafiği de bu:

Görüldüğü üzere Ağustos 2019’da 1’in altına inen oran Eylül 2020’de yeniden 1’in üzerine çıktı. 21 aylık hareketli ortalamayı da aştı. Yani ÜFE yine başı çekmeye başladı ve bir süre daha öyle devam edeceğe benziyor.