İstanbul’da yapılan bir araştırma, kentte Covid-19 pandemisi boyunca gerçekleşen ölümlerin yaş, sosyoekonomik durum, hane halkı sayısı ve hava kirliliğiyle ilişkili olduğunu ortaya koydu.

Diken’den Mesude Erşan’ın haberine göre, Göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Nilüfer Aykaç ile halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Nilay Etiler’in yaptığı ‘İstanbul’da Covid-19’a Bağlı Ölümlerde Hava Kirliliği ve Sosyoekonomik Düzeyin Etkisi’ başlıklı araştırması, yoksulluğun ve kirli havanın Covid-19’dan ölüm riskinin daha da artmasına yol açtığını gösterdi.

Kirli hava tüm yaş gruplarını etkiliyor

Environmental Science and Pollution Research Dergisi’nde yayınlanan araştırmanın bulgularına göre, ilçe düzeylerinde sosyoekonomik durumdaki her yüzde 20’lik kötüleşme ek ölümlerde yüzde 4’lük artışa yol açıyor. İlçedeki yaşlı nüfusun yüzde 10’un üzerinde olması, toplam nüfustaki Covid-19 ölümlerini yüzde 35, 65 yaş üstü nüfustaki ölümleri yüzde 3 oranında arttırıyor. 100 bin nüfusa düşen Covid-19 ölüm oranıyla hava kirleticileri PM10, SO2 ve NO2 arasında orta dereceli bir ilişki bulunuyor.

Hava kirleticilerine maruziyetin, serbest radikal üretimine yol açarak solunum sistemine zarar verdiği, viral ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı olan direnci azalttığı biliniyor. Araştırmalar hava kirliliğinin hem vücudun virüslere karşı doğal savunmasını bozarak hastalıklara yakalanma olasılığını arttırdığını hem de virüslerin taşınmasında etkili olduğunu gösteriyor. Ayrıca hava kirleticilerine maruz kalmanın, solunum yolu enfeksiyonu olan bireylerin belirtilerini kötüleştirdiği ve hastaneye yatma ile ölüm riskini artırdığı biliniyor.

Dr. Aykaç ve Prof. Dr. Etiler’in söz konusu araştırması hava kirleticilerine maruz kalmanın sadece 65 yaş üstü kırılgan grup için değil, tüm yaş grupları için onaylanmış Covid-19 vakalarının sayısını arttırdığını saptadı.

İlçenin sosyo-kültürel düzeyi ölüm oranlarını etkiliyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)’nun verilerine göre 2019 yılında İstanbul, Türkiye’nin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’sından (GSYH) yüzde 30.7 oranında pay aldı. Benzer biçimde İstanbul kişi başına GSYH’de de 86 bin 798 TL’yle ilk sırada. Öte yandan toplumsal gelir eşitsizliğinin bir göstergesi olan Gini katsayısı 2019 yılında Türkiye’de 0.395 iken İstanbul’da 0.428. Yine İstanbul, Türkiye’de gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu kent.

Araştırmaya göre çok zengin ilçelerde gerçekleşen fazladan ölümler yüzde 2.8. Ancak sosyoekonomik durumun kötüleşmesine paralel, ölüm oranının artarak çok fakir ilçelerde yüzde 23.3’e ulaştığını saptandı.

Kırılgan grupları daha çok vuruyor

Sosyoekonomik eşitsizlik ve hava kirliliğinin Covid-19’dan ölümler üzerine etkisini araştıran az sayıda çalışma bulunduğunu belirten Dr. Aykaç, “Biz de çalışmamızla, İstanbul’da gerçekleşen Covid-19 ölümlerinin sosyoekonomik düzey ve hava kirliliğiyle olan ilişkisini ortaya koymayı amaçladık” dedi.

Covid-19 pandemisinin başında, virüsün insanlar arasında ayrım yapmadan herkesi etkilediği düşünülse de kısa zamanda önceki salgınlarda olduğu gibi kırılgan grupları daha yıkıcı şekilde etkilediği anlaşıldı.

Dr. Aykaç, şöyle devam etti:

• “Bulaşıcı hastalıklar, toplumun sınıfları arasındaki eşitsizliklerden doğrudan etkilenir. Bizim araştırmamız da anladık ki yoksulsanız, yaşınız daha büyükse, hane halkının sayısı yüksekse, Covid-19’un da etkisi daha fazla. İstanbul’un havası zaten çok kirli. Bütün bu faktörler hastalığın seyri ve ölümleri etkiliyor. Dolasıyla daha temiz, sosyo-ekonomik düzeyi düzeltilmiş bir dünyada yaşamak, hastalıktan da koruyacaktır.“