Merkez Bankası’nın faiz kararını vereceği toplantının öncesinde, Reuters Haber Ajansı beş soru ve yanıta yer verdiği bir analiz yayımladı. Analizde Bannockburn Global Forex’ten Marc Chandler, “Nihayetinde dalgalı döviz kuru büyük ölçüde bir güven oyunudur ve MB bu oyunu kaybetti” dedi.

Reuters’te yayımlanan analize göre Türk Lirası’ndaki sert düşüş ve yükselen enflasyona rağmen TCMB’nin yarınki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizleri düşürmesi bekleniyor. İki yıldan kısa bir süre kalan seçimlerden önce ekonomik büyümeyi artırmak isteyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, faizleri düşürmesi için TCMB üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.

TCMB, Eylül’den bu yana ekonomist ve muhalefet partilerinin tepkilerine rağmen Erdoğan’ın ihracat ve kredilerin artırılmasına öncelik tanıyan planının bir parçası olarak politika faizini 400 baz puan düşürerek yüzde 15 seviyesine indirdi.

Banka ayrıca dolar karşısında rekor düşük seviyeye gerileyerek 15 seviyesine yaklaşan ve TL’de 2021 başından bu yana yüzde 50’ye yaklaşan değer kaybının hızını azaltmak için bu ay dört defa dolar satarak kura müdahale etti. Ancak bu müdahaleler etkisiz oldu.

Faiz indirimleri sürer mi?

TCMB, ocakta ara vermeden önce bu ay da faizleri düşüreceğine daha önce işaret etmişti. Erdoğan da faiz indirimlerinin devam etmesi isteğini dile getirmiş, ancak seviye dile getirmişti. Reuters anketine katılan ekonomistler yarın gerçekleştirilecek toplantıda faizlerin 100 baz puan indirileceği tahmininde bulunuyor. Ankete katılan ekonomistlerden yalnızca biri faizlerin sabit tutulmasını beklediğini belirtti.

Credit Suisse bankası analistleri, TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun Aralık başındaki yatırımcı toplantısında 16 Aralık’ta faiz indirimi yapılmama olasılığının arttığını söylediğini aktardı. Ancak analistlerin çoğu, neredeyse tüm merkez bankalarının para politikasını sıkılaştırdığı bu dönemde TCMB’nin zaten negatif olan reel faizi daha da düşürecek şekilde faiz indirmeye devam edeceğini düşünüyor.

Erdoğan faiz indirimlerine zemin oluşturmak için hem merkez bankası başkanını hem de Hazine ve Maliye Bakanı’nı değiştirmiş ve kendisi gibi düşünen isimleri atamıştı. Şu an ekonomi yönetimi Erdoğan’ın düşük faiz politikasını benimsemiş durumda.

Swissquote analisti İpek Özkardeşkaya, “AKP’nin önemli pozisyonlara piyonlarını yerleştirmesi düşük faiz savaşının piyasanın şiddetli karşı koyuşuna rağmen devam ettiğine işaret ediyor, ama bu satranç oyununu piyasa kazanır” dedi.

Riskler neler?

Türkiye’nin kronik hale gelmiş dış ticaret açığı TL’deki değer kaybının ithal ürünler üzerinden enflasyonu artıracağını gösteriyor. Türkiye’de üretici fiyatları kasımda döviz kurlarındaki artışı yansıtacak şekilde bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 55 artış kaydetti. Ekonomistler manşet enflasyonun önümüzdeki yıl yüzde 30 seviyesine, yani hedeflenenin beş katına çıkacağını tahmin ediyor. Bir diğer risk hem TL’deki değer kaybı hem de enflasyon oranlarının öngörülmez olması sebebiyle işletmelerin lira ile iş yapmaktan çekinmeye başlaması.

Çok olası gözükmese de bir diğer risk ise şirketlerin yabancı para birimi üzerinden aldıkları borçları ödemekte zorlanması. Şu anda 12 ay içinde yeniden finanse edilmesi gereken borç tutarı 170 milyar dolar seviyesinde. Bununla birlikte ekim ayında 3,1 milyar dolar cari fazla verilmesi bu endişeleri dindirmeye yardımcı oluyor. Erdoğan enflasyonu düşürmek ve kendine yeten bir ülke haline gelebilmek için cari fazla vermenin hayati önem taşıdığını belirtmişti.

Destekçileri Erdoğan’a olan inançlarını yitiriyorlar mı?

Anketler, hem Erdoğan hem de partisinin aldığı desteğin son yıllarda hiç görülmediği kadar gerilediğine ve şu anda cumhurbaşkanlığı için adı geçen bazı isimlere karşı seçimden galip ayrılamayacağına işaret ediyor. Yaklaşık 20 yıldır ülkenin başındaki Erdoğan, yükselen fiyatlar ve liranın yabancı para birimleri karşısında erimesine rağmen faizleri düşük tutarak işletmeleri yatırıma ve istihdama zorlamak gibi riskli bir bahis içine giriyor. Geçmişte AKP’ye oy veren bazı seçmenler Reuters’a yaptıkları açıklamada önümüzdeki seçimlerde başka partileri destekleyeceklerini söyledi. Kırsal ve kentsel orta sınıftan ciddi bir destek bulan Erdoğan’ı desteklemeye devam edenler de var. MetroPOLL Araştırma şirketi tarafından gerçekleştirilen bir anket Erdoğan’ın kamuoyunda yaklaşık yüzde 40 düzeyinde görev onayına sahip olduğuna işaret ediyor.

Merkez Bankası TL’ye ne kadar destek verebilir?

Sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle MB’nin piyasaya daha ne kadar müdahale edeceği birçok faktöre bağlı olarak şekillenecek. Müdahalenin süresi ve kapsamı zaten düşük tutardaki rezervlerden ne kadar harcanacağı, faiz oranlarının daha ne kadar düşürüleceği ve yurtiçi tasarruf sahiplerinin hali hazırda rekor seviyeye yakın seyreden 231 milyar dolarlık döviz mevduatlarını artırıp artırmayacağına bağlı olarak şekillenecek. TCMB teknik olarak 124 milyar dolar rezerve sahip ancak bunun yalnızca 22 milyar dolarlık kısmı net rezerv ve kamu bankaları ile yaptığı swaplar hesaba katıldığında rezervleri eksi düzeyde. Bannockburn Global Forex’ten Marc Chandler, “Nihayetinde dalgalı döviz kuru büyük ölçüde bir güven oyunudur ve (TCMB) bu oyunu kaybetti” dedi.

Bu durum vatandaşları nasıl etkiledi?

TL’deki değer kaybı hane halkı harcamalarının tavan yapmasına neden olurken seyahat planları iptal oldu ve halk tasarruf yapmak için çırpınır hale geldi. Belediyenin, yaşam giderlerinin yüzde 50, kira fiyatlarının ise yüzde 71 yükseldiğini açıkladığı İstanbul’da daha ucuza ürün satan Halk Ekmek önünde ekmek kuyrukları oluştu. Artan fiyatlar nedeniyle eczanelerde bazı ilaçlar bulunamazken geçtiğimiz ay bazı firmalar cep telefonu ve teknolojik alet satışlarına fiyatları yeniden hesaplamak için ara verdi. İnşaat sektöründen yetkililer çok sayıda projenin artan fiyatlar nedeniyle ertelendiği söylüyor.

Reuters dün hükümetin ek harcama ihtiyacı ve asgari ücret artışını karşılamak için ek bir 2022 bütçesi sunacağını duyurdu.

Diğer yandan polisin göstericilere karşı sert tutumu nedeniyle sokak protestolarına sık rastlanmıyor. “Barınamıyoruz” diyen öğrencilerin Ankara’ya gidişi izin verilmedi ve gözaltına alındılar. Büyük kentlerdeki “Geçinemiyoruz” eylemlerine de müdahale edildi. TS Lombard’dan Lawrance Brainard, “Cumhurbaşkanının karşılaşabileceği en büyük tepki enflasyonun sürekli artmasının neden olduğu toplumsal huzursuzluk ve liranın sürekli değer kaybetmesinin tetiklediği düzensiz piyasalar” dedi.