Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) görülmemiş bir hızla yayılan Omicron varyantına karşı uyardı. Dernek “Omicron tsunamisine hazır mıyız” başlıklı açıklamasında, Omicron’un yayılımını azaltmak için acilen alınması gereken önlemleri duyurdu.

Dernek resmi web sitesinden yaptığı yazılı açıklamada, yeni varyant Omicron’un Güney Afrika’da tanımlanmasından kısa süre sonra ABD ve başta Norveç, Hollanda,  İngiltere, Almanya, Fransa  ve Danimarka olmak üzere birçok  Avrupa ülkesinde de çok hızlı bir şekilde yayılmaya başladığını anmsattı.

ABD Hastalık Kontrol Merkezi’nin, 9-18 Aralık haftasında yaptığı genomik takipte, Omicron’un etken suşların yüzde 73’ünü oluşturduğunu ve sadece bir hafta içinde bu oranın altı kat arttığını bildirdiğini vurgulandı.

“Omicron patlaması”

Omicron’un baskın varyant olacağının öngörüldüğü belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:

• Dünya Sağlık Örgütü, Omicron enfeksiyon sayısının toplumda iki katına çıkma süresinin 1.5-3 gün arasında olduğunu duyurmuştur.  Yapılan modelleme çalışmalarıyla, Omicron varyantının, şu anda baskın olan Delta varyantına göre  çoğalma hızı açısından daha avantajlı olması ve bağışıklıktan kaçabilme becerisi sayesinde 2022 yılının ilk iki  ayında AB ülkelerinde de  baskın varyant haline geleceği öngörülmektedir.
• Avrupa ülkelerinde şu ana kadar görülen olgulara ait gözlemler, Güney Afrika’daki gözlemlerle örtüşse de, hastalığın klinik seyrinin delta varyantından daha hafif değil benzer ağırlıkta olabileceğini düşündürmektedir. Buna karşın, çok güçlü bir test, sürveyans ve genomik analiz kapasitesine sahip İngiltere ve Danimarka’da Omicron vakalarının yüksek aşılanma oranlarına rağmen adeta patlar tarzda bir artış eğilimine girmiş olması, kısa bir süre içerisinde eşzamanlı olarak çok sayıda kişinin hastalanmasına yol açacağına işaret etmektedir. Bu durum Omicron’un neden olduğu hastalık daha hafif seyirli bile olsa, şimdiye kadar gözlenenin ötesinde hastalık yükü ve ölümlere yol açabileceğini düşündürmektedir.

“Sağlık sistemleri yetersiz kalabilir”

Patlama yaşanan vaka sayılarının halihazırda yıpranmış sağlık sistemlerinin hızla yetersiz kalmasına ve durumun kontrolden çıkmasına neden olabileceği belirtilerek, şöyle devam edildi:

• Bu nedenle salgının kontrolünün kaybedilmemesi için etkili önlemlerin tam zamanında planlanarak uygulamaya sokulması, önümüzdeki birkaç ay için büyük önem taşımaktadır. Gelinen noktada enfeksiyon yayılımını kontrol altında tutacak, tüm ulusu kapsayan etkili önlemlerin bir an önce hazırlanması, bunların halka şeffaf bir şekilde anlatılması ve uygulanması zorunludur. Nitekim birçok Avrupa ülkesi bu yönde adımlar atmış, ciddi ve etkili önlemleri uygulamaya koymuştur.

“Önlemlerde gevşeme var”

Dernek, Türkiye’deki güncel duruma da değinerek önlemlerde gevşemelere ve aşıda hedeflenen sayıya henüz ulaşılamamış olmasına işaret etti:

• Halen Delta varyantının hakim olduğu ülkemizde vaka sayılarının uzun bir süreden beri yatay seyretmesi, hatta yavaş da olsa bir düşüş eğiliminde olması toplumda bir rahatlamaya yol açmış ve buna bağlı olarak korunmaya yönelik alınan önlemlerde gevşemeleri de beraberinde getirmiştir. Ek olarak aşılamada da hedeflenen oranlara henüz ulaşılamamış, günlük yeni aşılama sayıları da oldukça azalmıştır. Ayrıca aşı ya da enfeksiyon sayesinde edinilen bağışıklığın zaman içerisinde zayıfladığı ve belli bir süre sonra Omicron varyantına bağlı semptomatik enfeksiyonlara karşı tamamen etkisiz kaldığı, ancak ek hatırlatma dozlarının yapılmasıyla hem semptomatik enfeksiyonlara hem de ağır hastalık-ölüme karşı koruyuculuğun yeniden sağlanabildiği de bilinmektedir.

Ek dozlar yapılsa bile  salgının kontrol altında tutulabilmesinde  aşılamanın tek başına yeterli olmayacağı vurgulanarak, kalabalıkların ve  hareketliliğin azaltılması gibi önlemlere de acilen başvurulması gerektiği belirtildi.

“5-11 yaş grubuna aşı seçeneği sunulmalı”

Dernek toplumda Omicron yayılımını azaltabilmek, hastalığın ölüm ve hastane yatışı gibi olumsuz etkilerini en düşük seviyelerde tutabilmek için önerilerini şöyle sıraladı:

1. Özellikle aşı tereddüdü yaşayan kişileri hedefleyen, çok daha etkili aşı kampanyaları düzenleyerek aşılanmamış kişilerin hızla aşılanmaları, birincil aşılanma takvimini tamamlamış kişilerin de hatırlatma dozlarını hızla olmaları sağlanmalı.

2. Korunmasız halde olan çocuk ve gençlerin aşılanmaları öncelikle teşvik edilmeli.

3. Uygun aşılar sağlanarak, pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de 5-11 yaş grubuna aşı seçeneği sunulmalı.

4. Özellikle okul, bakım kurumları, hapishane, kışlalar gibi ortamlardaki kişilere (duyarlı gruplara) yönelik test kapasitesinin artırılarak vakaların zamanında tanımlanması sağlanmalı ve gerekli izolasyon önlemlerinin alınmasında gecikmeler engellenmeli.

5. Dünya Sağlık Örgütü’nün de belirttiği gibi pandemi koşullarında okulların açık tutulması en önemli önceliklerden biri olmalı ve bunun sağlanması için önlemler güçlendirilerek, daha etkili şekilde uygulanmalıdır; çocukların sosyal ve  fiziksel gelişimlerinde yarattığı derin hasarlar nedeniyle okul kapatma, ancak en son önlem olarak düşünülmeli.

6. İzolasyon ve temaslı takibi sıkı bir şekilde kontrol edilmeli.

7. İleride daha büyük çaplı kapanma önlemlerine gerek duyulmaması için toplumsal hareketliliğin azaltılmasına yönelik gerekli önlemler şimdiden planlanıp uygulanmaya başlanmalı:

• Büyük katılımlı toplantılar ya ertelenmeli, ya da toplantıya katılacak olan kişilere aşılanma durumundan bağımsız olarak toplantı öncesindeki 48 saat içinde negatif PCR testi sonucu veya toplantı günü negatif hızlı antijen testi sonucu zorunluluğu getirilmeli.
• Spor müsabakalarına sınırlı sayıda seyirci negatif test sonucu göstermek zorunluluğu ile kabul edilmeli.
• Evden çalışma seçeneği teşvik edilmeli.
• Vatandaşlar gereksiz seyahat ve ziyaretlerden, kalabalık ve kapalı ortamlarda bulunmaktan kaçınmaları konusunda uyarılmalı.
• Yürürlükte olan önlemlerin uygulanması daha yakından takip ve kontrol edilmeli, toplu taşıma ve kapalı ortamlarda uygun şekilde maske kullanımı mutlaka sağlanmalı.
• Toplu taşıma yükünü azaltacak önlemler planlanmalı; mesai saatlerinde kurumlar arasında kaydırmalar yapılarak sabah ve akşam saatlerindeki yoğunluk azaltılmalı, yoğun saatlerde ek seferler ve ek vagonlar ile araçlardaki kalabalık azaltılmalı, toplu taşıma araçlarının havalandırılması (toplu taşımada kullanılan araçların trafiğin akışının durduğu dönemlerde kapılarının zaman zaman açılarak araçların havasının değiştirilmesi gibi önlemlerle) sağlanmalı.
• Omicron varyantının rutin olarak taranmasına yönelik PCR testleri yaygınlaştırılmalı ve tüm laboratuvarlar için temin edilebilir kılınmalı.
• Test ve tanı kapasitesinin yetersiz kalmaması için gerekli önlemler alınmalıdır: Tüm dünyada test gereksinimin çok artması ihtimaline karşı gerekli olan kit ve sarf malzemelerinin temininde karşılaşılabilecek darboğazlara karşı gerekli lojistik önlemler planlanmalı.
• Sınır kapılarında girişlerde yolculuk öncesi son 24 saat içerisinde yapılmış PCR testi zorunluluğu getirilmeli.
• Artan olgu sayıları, izolasyon ve karantina uygulamaları nedeniyle kritik hizmetlerde (sağlık, güvenlik, arama-kurtarma, yangın söndürme vb) iş gücü kaybı yaşanmaması için gereken önlemler alınmalı.

Yurt dışından gelenlere karantina

• Omicron varyantı ülkemizde yerli olgularla hızlı yayılım gösterene kadar bu durumu olabildiğince geciktirebilmek üzere yurtdışı seyahatlerden dönenlerin ilk üç gün karantinada kalmaları ve karantinanın üçüncü gününde alınacak PCR örneğinin negatif olması koşulu ile kaldırılması sağlanmalı.
• Omicron varyantının toplumdaki yayılım hızı yakından izlenmeli, enfeksiyon insidansına göre belirlenecek gerekli ek kısıtlama önlemlerinin zamanında alınması ve uygulanması sağlanmalı.
• Omicron varyantının ülkemizde nasıl bir seyir izleyeceği kesin olarak bilinemese de toplumun ve bütün kurum ve kuruluşların olabilecek en kötü senaryoya göre hazırlıklarını bir an önce tamamlamaları sağlanmalı.