Tüm dünyanın gözü bugün İstanbul’da Rus ve Ukraynalı heyetler arkasında gerçekleşen görüşmelere çevrildi. Dolmabahçe’de yaklaşık 4,5 saat süren görüşmelerin ardından Rus ve Ukrayna heyetinden ilk açıklama geldi.

Rus ve Ukraynalı heyetler, 10 Mart’ta dışişleri bakanları düzeyinde Antalya’da yapılan görüşmeden sonra yüz yüze görüşmeler için bir kez daha Türkiye’de. Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rus mevkidaşı Vladimir Putin arasındaki telefon görüşmesinin ardından duyurulan buluşma, bugün İstanbul’da gerçekleşti.

Kim, ne istiyor?

Kiev, Ukrayna’daki Rus birliklerinin derhal geri çekilmesini ve güvenlik garantileri istiyor. Moskova ise Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesini ve Ukrayna’nın doğusunda Rus kökenlilerin çoğunlukta olduğu Donbas bölgesindeki Luhansk ve Donetsk halk cumhuriyetlerinin bağımsızlığını tanımasını talep ediyor. Rusya, 2014’te ilhak ettiği Kırım’ın da Rusya toprağı olarak tanınmasında ısrarcı. Kırım, Rus ilhakına rağmen uluslararası toplumca Ukrayna toprağı olarak kabul ediliyor.

Zelenskiy ne demişti?

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Pazar günü Rus medyasından gazetecilere yaptığı açıklamada, tarafsızlık statüsünü ve Donbas bölgesinde olası bir uzlaşıyı değerlendirmeye hazır olduklarını duyurmuştu. Zelenskiy buna karşın Ukrayna’nın önceliğinin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü sağlamak olacağını sözlerine eklerken savaşı sonlandıracak anlaşmaya ancak Putin’le yüz yüze görüşmeleri hâlinde varabileceklerini belirtti.

Moskova’dan yanıt

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’in açıklamalarına yanıt veren Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise liderler arasındaki olası bir görüşmenin ancak masada tüm temel konulara ilişkin çözüm ışığı görüldükten sonra gerçekleşebileceğini belirtti.

Zelenskiy’in kıdemli danışmanlarından Aleksandır Rodniyanski de İstanbul’daki görüşmeler öncesinde, Ukrayna’nın topraklarından ödün vermeyeceğini vurguladı. BBC Radyo 4’e konuşan Rodniyanski, “Hiçbir toprağımızı vermeye ya da toprak bütünlüğümüz hakkında konuşmaya kesinlikle rıza göstermeyiz” dedi.

ABD: Putin istekli değil

ABD Dışişleri Bakanlığından üst düzey bir yetkiliyse Putin’in şu an herhangi bir uzlaşı eğiliminde olmadığını savundu. Reuters’a konuşan ABD’li yetkili, isminin açıklanmaması kaydıyla yaptığı açıklamada, “Gördüğüm tek şey, şu aşamada uzlaşmaya istekli olmadığı” dedi.

Rus ve Ukrayna heyetleri arasında yapılan bir önceki yüz yüze görüşme, her iki ülkeden dışişleri bakanlarının katılımıyla yine Türkiye’nin ev sahipliğinde Antalya’da gerçekleşmişti.

İki heyet de İstanbul’a ulaştı

Dün akşam saatlerinde Rus heyetinin ardından Ukrayna heyeti de, Türkiye’deki barış görüşmeleri için İstanbul’a ulaştı. Heyetin başkanlığını Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov ve Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Mikhail Podolyak yapıyor. Heyet başlıca önceliklerinin bir ateşkes anlaşmasına varmak olduğunu söyledi, ancak bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belirsiz.

İki haftadan uzun süredir ilk kez yapılacak yüz yüze görüşmelere Cumhurbaşkanı Erdoğan ev sahipliği yapacak.

Görüşmelerin Türkiye saatiyle 10.00’da başlaması bekleniyor.

Erdoğan konuştu: Çatışmanın uzaması hiç kimsenin yararına değil

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe’deki Rusya ve Ukrayna heyetleri ile müzakere toplantısının açılışında konuştu. Erdoğan, “Bölgesinde pek çok acıya şahitlik etmiş bir ülke olarak Karadeniz’in kuzeyinde benzer bir tablonun ortaya çıkmaması için çalıştık, çabaladık” dedi.

Erdoğan, konuşmasında, “Her iki tarafın hakkını koruyan yaklaşım sergiledik. Barışa dair umutlarımız yeşerdi. Adil bir barışın kaybedeni olmayacağına inanıyoruz. Barış, istikrar için sorumluluk üstlenmekten kaçınmayız. Çatışmanın uzaması hiç kimsenin yararına değil. Tüm dünya sizlerden gelecek hayırlı ve müjdeli haberi bekliyor. Her iki tarafın da hakkını hukukunu koruyan bir yaklaşım sergiliyoruz” ifadelerini kullandı.

Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi ikinci toplantısı nedeniyle Özbekistan’a resmi ziyarette bulunacak olan Erdoğan, “Ben bu konuşmamdan sonra Taşkent’e hareket ediyorum. Ancak Dışişleri Bakanımı ihtiyaç duymanız halinde sizlere gereken desteği vermesi maksadıyla İstanbul’da bırakıyorum” diye belirtti.

Müzakere sonrası ilk açıklamalar geldi

Ukrayna heyetinden yapılan ilk açıklamada, “Güvenlik garantisi üzerinde henüz anlaşma sağlayamadık.’ ifadeleri kullanıldı. Yeni sistemde, İsrail, Polonya, Kanada ve Türkiye’nin Ukrayna’nın güvenlik garantörleri arasında olacağı belirtilirken, ‘Ukrayna, Türkiye’yi ana güvenlik garantörlerinden biri olarak görmektedir” denildi.

“Garantör ülkeler de görüşmelere katılsın” 

Ukraynalı müzakereci, Rusya ile anlaşma konusunda Ukrayna’da bir referanduma ihtiyaç duyulacağını belirtti. ‘Kırım ve benzer durumdaki bölgeler ayrıca değerlendirmelidir.” dedi. Ukrayna tarafından yapılan açıklamada, Rusya ile nihai bir anlaşmanın yürürlüğe girmesi için Ukrayna’da ‘tam barış ortamı’ olması gerektiği vurgulandı.

Ukrayna heyeti, 2-3 hafta sonra yapılacak bir sonraki müzakerelerde garantör ülkelerin de yer almasını istediklerini açıkladı.

Rusya’dan ilk açıklama 

Rus heyetinden yapılan ilk açıklamada, görüşmeler ‘yapıcı’ olarak nitelendirildi. Rus müzakereci Vladimir Medinsky, Ukrayna’nın önerilerini Putin’e ileteceklerini belirtti. Medinsky, Putin ve Zelenskiy’in bir araya gelme ihtimali ile ilgili olarak, “Putin ve Zelenskiy görüşmesi ancak Dışişleri Bakanlığı düzeyinde yapılan bir anlaşmanın ardından gerçekleşebilir” dedi.

Müzakereye dair dakika dakika gelişmeler şu şekilde:

16.00 – Çavuşoğlu: En anlamlı ilerleme bugün kaydedildi… İki ülke heyetlerinin açıklamalarından sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da açıklamalarda bulundu. Çavuşoğlu, “Her aşamada taraflar arasında yakınlaşmanın arttığını bugün memnuniyetle görüyoruz. En öncelikli konu bir an önce ateşkesin sağlanmasıdır. Bu savaş artık durmalıdır. Bugün toplantıda bu konuda bir mesafe katedildiğini görüyoruz. Bazı konularda uzlaşı ve ortak anlayışa varıldı. Müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamı ilerleme bugün kaydedildi” dedi.

12.50 – Kremlin: Abramoviç Rusya ile Ukrayna arasında temasların sağlanmasına yardımcı oluyor… Kremlin Sözcüsü Peskov, Rus iş insani Roman Abramoviç’in Rusya-Ukrayna görüşmelerine tarafların onayıyla katıldığını belirtti. Peskov, ‘Abramoviç, Rusya ile Ukrayna arasında belirli temasların sağlanmasına yardımcı oluyor. Heyetin resmi bir üyesi değil. Ama yine de o bizim tarafımızda İstanbul’daki müzakerelerde yer alıyor’ dedi.

11.00 – Ukrayna televizyonu: İstanbul’daki görüşme soğuk bir selamlaşmayla başladı, el sıkışılmadı… Ukrayna televizyonu, İstanbul’da başlayan heyetlerarası görüşmenin “soğuk selamlaşmayla ve el sıkışma olmadan” gerçekleştiğini aktardı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin danışmanı Mikhaylo Podolyak, görüşmenin başladığını Twitter hesabından duyurdu.

10.50 – Erdoğan ve Roman Abramovich bir araya geldi… Ukrayna ve Rusya heyetlerinin İstanbul’da gerçekleşen barış görüşmelerinin başlamasından önce iki taraf arasında resmi olmayan bir arabulucu rolünde olduğu bilinen Rus milyarder Roman Abramovich’in de salonda olduğu görüldü. Abramovich’in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile konuştuğu bir fotoğraf paylaşıldı.