2022 Nobel Barış Ödülü’nün kazananları Belaruslu insan hakları savunucusu Ales Bialiatski, Rusya insan hakları kuruluşu Memorial ve Ukraynalı insan hakları kurulusu Sivil Özgürlükler Merkezi oldu.

Norveç Nobel Komitesi 2022 Nobel Barış Ödülü’nü Belarus’tan insan hakları savunucusu Ales Bialiatski, Rus insan hakları örgütü Memorial ve Ukraynalı insan hakları örgütü Center for Civil Liberties’e verme kararı aldı. Norveç Nobel Komitesi aday listesini gizli tutsa da listede 251 kişi ve 92 kuruluş olmak üzere 343 ismin yer aldığı biliniyordu.

Akademi yaptığı açıklamada, “Nobel Barış Ödülü sahipleri kendi ülkelerindeki sivil toplumu temsil etmektedir. Uzun yıllar boyunca iktidarı eleştirme ve vatandaşların temel haklarını koruma hakkını desteklediler. Savaş suçlarını, insan hakları ihlallerini ve gücün kötüye kullanımını belgelemek için olağanüstü çaba sarf ettiler. Birlikte, sivil toplumun barış ve demokrasi için önemini ortaya koymaktadırlar” ifadelerine yer verdi.

“Gergin bir dünya”

Nobel komitesinin beş üyesinin tamamen farklı bir yöne de gidebileceği, hatta en son 50 yıl önce olmak üzere geçmişte 19 kez yaptıkları gibi ödülü hiç vermemeye de karar verebileceği düşünülüyordu. Öte yandan komite başkanı, panelin bir ya da birkaç ödül sahibi seçtiğini ima etmişti.

Norveç Nobel Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen NRK’ya yaptığı açıklamada, “zor bir güvenlik durumunda ve gergin bir dünyada yaşadığımızı” belirterek, kararın bu yıl “belki daha da zor” olduğunu söylemişti.

Geçtiğimiz yıl Barış Ödülü, basın özgürlüğü açısından Filipinli gazeteci Maria Ressa ve Rus meslektaşı Dmitri Muratov’a verilmişti.

Ales Bialiatski kimdir?

Alex Bialiatski, 1980’lerin ortalarında Belarus’ta ortaya çıkan demokrasi hareketinin başlatıcılarından biriydi. Hayatını anavatanında demokrasiyi ve barışçıl kalkınmaya adayan Ales, 1996 yılında Viasna (Bahar) örgütünü kurdu. Örgüt, ülkedeki tutuklu göstericilere ve ailelerine destek verdi. İlerleyen yıllarda yetkililerin siyasi mahkumlara yönelik işkence uygulamalarını belgeleyen ve protesto eden geniş tabanlı bir insan hakları örgütüne dönüştü.

Diğer ödüllerin sahipleri

Pazartesi günü Tıp Ödülü, Neandertal DNA’sını ve daha önce bilinmeyen Denisova homininini keşfeden İsveçli paleogenetikçi Svante Paabo’ya verilerek 2022 sezonunu başlattı.

Salı günü Fizik Ödülü, kuantum dolaşıklığı alanındaki keşifleri nedeniyle Fransa’dan Alain Aspect, Avusturya’dan Anton Zeilinger ve Amerika Birleşik Devletleri’nden John Clauser’e verildi.

Çarşamba günü Kimya Ödülüne, moleküllerin birbirine bağlandığı ve klik kimyası olarak adlandırılan daha işlevsel bir kimya formunun temelini attıkları için ABD’den Carolyn Bertozzi ve Barry Sharpless ile Danimarka’dan Morten Meldal layık görüldü.

Fransız yazar Annie Ernaux ise dün Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanarak 1901’den bu yana edebiyat ödülünü kazanan 17’nci kadın oldu.