Arabesk ülkede son üç yıldır yükselişte. Sosyolog Erkan Saka, ilginin artmasına ilişkin, “Ekonomi bunun önemli bir parçası ama haklar özgürlükler konusunda da ülkede ciddi sorunlar var” değerlendirmesini yaptı.

Ülkede son yıllarda arabeske ilginin arttığı su götürmez bir gerçek. Gerek arabesk müzisyenlerine ilişkin yapılan filmler, gerekse müzik platformlarındaki dinlenme oranları bu durumun bir kanıtı niteliğinde. Dijital müzik platformu Spotify’ın açıkladığı raporda, Türkiye’de arabesk dinleyenlerin sayısının son üç yılda dörde katlandığı duyuruldu. Rapora göre Türkiye’de tüm zamanların en çok dinlenen arabesk sanatçısı Müslüm Gürses oldu. Elbette arabeske ilgi yalnızca Gürses ile sınırlı değil. Filmlere de konu olan Bergen ve Dilberay da listelerde başı çekiyor. Son olarak Camdaki Kız dizisinde de Müslüm Gürses’in Dinleyin Geceler isimli şarkısına yer verildi. Arabesk müziğin yükselişi arabesk müzik üzerine tartışmaları da yeniden alevlendirdi. Yapılan değerlendirmelerde duygusal acıların bu tarzı dinlemede salt sebep olmadığı, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi durumun da toplumu bu konuda etkilediği yapılan analizlerin başında yer aldı. Biz de son veriler üzerinden arabesk tarza olan ilginin artışını, müzik gazetecisi Ece Ulusum, Dokuz Sekiz Müzik sahibi ve prodüktör Ahmet Çelenk ve sosyolog Doç. Erkan Saka ile değerlendirdik.

Bir tür terapi

Açıklanan verilerin Spotify için şaşırtıcı olabileceğini ama Türkiye’nin en çok müzik dinlenen platformu YouTube’da arabeski milyonlarca insanın dinlediğini belirten müzik gazetecisi Ece Ulusum’un yorumu şöyle: “Bu veri belki Spotify için şaşırtıcı ama Türkiye’nin en çok müzik dinlenen platformu YouTube’da yıllardır arabesk türünü milyonlarca kişi dinliyordu. Bu dinleyici kitlesinin Spotify’ı keşfetmesi yeni bir şey olarak düşünüyorum. Öte yandan arabesk türü olarak değerlendirilmese de Spotify’da en çok dinlenen indie parçaların sözleri acı dolu…”

Sinemadan müziğe arabeskin Türkiye toplumunun genlerinde var olduğunu söyleyen Ulusum sözlerine şöyle devam etti: “Bilimsel araştırmalar insanların hüzünlü şarkılarda kendini bulması, acılarını ifade etmesini bir tür terapi olarak yorumluyor. Böyle bir ülkede yaşayınca arabesk dinlemek kaçınılmaz oluyor. Belki şöyle diyebiliriz, arabesk hiç ölmedi evcilleşti. Hüzün ülkemizde her müzik türünde yoğun olarak kullanılan bir tema. Ortamın verdiği hislerin yansıması olarak okuyabiliriz bu durumu.”

Ekonomik bunalım

Arabesk tarz dinlemelerinin artışını sadece Spotify verilerine bakılarak yapılamayacağını aktaran Dokuz Sekiz Müzik sahibi ve prodüktör Ahmet Çelenk, bu artışın sebeplerinin başında toplumun içinde bulunduğu sosyo-ekonomik durumun olabileceğini aktardı. Çelenk sözlerine şöyle devam etti: “Verilere göre hazırlanan listedeki birkaç isim hayatta değil, şarkılar da yeni üretim değil. Listede yer alan yeni şarkıların da ne kadar arabesk olduğu tartışılmaya müsait. Arabeskin yoğun dinlendiği zamanlara baktığımız zaman, toplumun ciddi ekonomik bunalımlardan geçtiğini görürüz. Bu 70’lerde de böyleydi. Şimdiki durum da ortada. Bu arada film ve dizilerin etkisinden bahsetmeden geçemeyiz, özellikle Spotify listesinde Bergen ve Müslüm Gürses isminin direkt göze çarpmasını, filmlerin etkisinden kaynaklı olduğunu düşünüyorum.”

Hesaplaşma yapılmamış

Türkiye toplumunun neredeyse her kesiminin yıllar boyunca arabesk müzikle kurduğu ilişkiyi değerlendiren Sosyolog Doç. Erkan Saka, “Çoğu meselede, Türkiye toplumunda açık ve nesnel hesaplaşma yapılmış değil. Bu durumda dolayısıyla her kesimin çözülmemiş derdi, sıkıntısı var diyebiliriz. İlla tabii bunu arabeskle ifade etmek gerekmez ama arabesk, gerek müziğiyle ve sözleriyle dertlenmek için uygun bir müzik türü” diye konuştu.

(Bu içerik BirGün gazetesinin 8 Kasım 2022 tarihli sayısında yayımlanmıştır.)