Aralık ayında Sanayi Üretimi Endeksi bir önceki aya göre yüzde 2 yükseldi ve 117,8 değerini aldı.

Endeks böylece Ocak 2018’de kaydedilen değeri yaklaşık iki yıl sonra yakalamış oldu.

Grafiğimize bakıp kısaca son üç yılı özetlersek:

15 Temmuz darbe girişimi ile dip yapan sanayi üretim endeksi ardından gelen kredi genişlemesiyle 2017 Aralığında 120.2 ile tarihi yüksek yaptı.

2018 boyunca sürekli gerileyen endeks Aralık 2018’de 108,6’ya kadar geriledi. Bu, yıl için yüzde 10’a yakın bir düşüş demekti.

Endeks 2019 boyunca yükselme eğilimindeydi. Aralık’ta kaydedilen 117,8 değeri ile endeks yıl boyunca yüzde 8,5 kadar yükselmiş oldu. Neredeyse tarihi yükseği 120,2’ye yaklaştı.

Ayrıca 9 aylık üssel hareketli ortalama (yeşil) 21 aylık hareketli ortalamayı (kırmızı) yukarı doğru kesti. Bu teknik anlamda yükseliş trendine işaret eden görüntü olduğu için önemli.

Bu verilere bakarsak Sanayi Üretim Endeksi 2018 yılında girdiği krizi atlatmış ve yükselişte görünüyor. Yani önümüzdeki aylarda da endeksin artması beklenir.

Tabii bu grafiğin arka planına bakmak gerekiyor. Önce kur desteği ve dış büyüme ile gelen ihracat… Sonrasında tüketici ağırlıklı kredi genişlemesi ile kıpırdayan iç talep…

Biz bununla yetinmeyip bu yükselişin ana besleyenleri hangi iktisadi faaliyetler olmuş ona bir bakalım:

Aralık ayının yıldızı aylık yüzde 7,4 yükselişle “Dayanıklı Tüketim Malı” endeksi… Yalnız belirtmekte fayda var, bu aylık yükselişe rağmen “Dayanıklı Tüketim Malı” endeksi hala daha 2017 ve 2018 ortalamalarının altında. 2019 bu grup için iyi geçmemiş.

Endeks artışı olarak yılın yıldızı “Yüksek teknoloji”… 2018 ortalamasına göre endeks 2019’da yüzde 19 arttı. Yalnız burada da yılın son üç ayında gerçekleşen gerileme nedeniyle endeks yılı ortalamasının altında kapatmış. Belirgin bir momentum kaybı var.

İlginç bir nokta da şu: “Orta-Yüksek” ve “Orta-Düşük” teknoloji grubunda 2019 2018’den daha kötü bir yıl oldu. Sanayi Üretimindeki toparlanma “asimetrik” olarak nitelenebilir.

Diğer iktisadi faaliyet gruplarına bakalım:

• Ara Malı – Ağustos’tan itibaren ılımlı bir toparlanma içindeydi. Ancak 2019 ortalaması önceki iki yıldaki ortalamalarının altında kaldı. 2016 ortalamasından ise sadece yüzde 5,5 yukarıda. Yerinde sayanlardan…
• Dayanıksız tüketim malı – İyi performans gösteren gruplardan… Endeksi tarihi yükseğinde… 2019 ortalaması önceki yılların üzerinde…
• Enerji – Yılın ilk yarısında iyiydi, Ağustos’tan itibaren geriledi ve yılı ortalamasının altında kapattı. Yine de 2019 önceki yıllara göre daha iyi geçti.
• Sermaye Malı – İşte bizim büyük çaresizliğimiz! Ağustostan itibaren toparlandı, yüzde 8,5 yükselerek yılı iyi kapattı. Ancak şimdi size önceki yıllardaki endeksin ortalama değerlerini veriyorum: 2016’da 105,8 / 2017’de 118,8 / 2018’de 118,9 / 2019’da 118,7. Son üç yıldır yerinde sayan bir sermaye malı endeksi görüyoruz. Türkçesi, yatırım yapılmıyor. Sonra işsizlik düşecek, şu olacak bu olacak. Yatırım olmadan nasıl olacak?

• Düşük teknoloji – Endeksi yılı tarihi yükseğinde kapattı. 2019 önceki yıla göre biraz daha iyiydi.
• Madencilik ve taş ocakçılığı – İkinci altı aydaki toparlamayla yılı iyi kapatanlardan. 2019 2018’e göre hafifçe iyiydi.
• İmalat Sanayi – Yılı nispeten güçlenerek kapattı. Ancak yine de 2019 ortalaması 2018 ortalamasının altında kaldı.
• Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı – Ağustos sonrası zayıflayan iktisadi faaliyetlerden… Aralıkta endeksi yıl ortalamasının altında kaldı. Son üç yıldır yerinde sayıyor diyebiliriz.

Sonuç: Sanayi üretiminde bir toparlanma olduğu aşikar. Ancak bu toparlanma asimetrik yani genele yayılmış değil… Dengesiz, yani bir süre iyi giden çabuk yoruluyor. Dopinge muhtaç… Yani kredi genişlemesine, sektörel vergi teşviklerine sadece duyarlı değil bağımlı görünüyor.