Herkes yaşadığı şehirden şikayetçi.
İçinden çıkılamaz hale gelen trafik, ranta kurban edilen araziler, sanayileşmenin getirdiği yoğun kirlilik, doğanın sürekli tahrip edilmesi.
Üstelik sadece yaşayanlar değil, yönetenlerin de şikayetçi olduğu şehirleri kim yönetiyor ki herkes dertli?

Şehirlerde hayatı yönlendiren ve son kararı veren iki bürokratik yapı var.
İlki, merkezi iktidar tarafından atanan vali ve onun etrafında şekillenen özel idare/il yatırım komisyonları.
İkincisi ise yerel iktidarın temsilcisi belediye başkanları ve belediye meclisleri.
Şehirlerle ilgili bütün kararlar bu iki bürokratik yapı tarafından alınmasına rağmen, en az halk kadar onlar da şehirlerin yönetilmesinden şikayetçi.
Olup bitenler hakkında karar verenlerin bile şikayetçi olduğu konularda “kim yaptı?” sorusunun ise yanıtı yok.
Kendini sivil toplum kuruluşu olarak adlandıran, vakıf, dernek, kooperatif, oda ve borsaların şehirlerin katledilmesine katkısı yok mu?
Şehri yöneten bürokratik kurumların yanında, şehrin rantını biraz da kendi kişisel/kurumsal çıkarları için kullanmanın ötesinde şehirlere ne katkıları var mı?
Yoksa şehirler bizzat yöneticileri tarafından mı yağmalanıyor?

Şehirlerde olup bitenler, elbette orada yaşayanların ortak sorumluluğu.
Ancak milyonlarca yaşayanına rağmen, şehirleri yönetenler aslında “ileri gelenler” olarak adlandırılan yapılar değil mi?
Kimdir şehirleri yöneten bu ileri gelenler?
Kısaca sanayi, ticaret, sermaye ve siyaseti elinde tutanlar.
Bir de bunlara şehirlere göç edenlerin oluşturduğu dayanışma amaçlı dernekleri eklersek, şehrin sosyal, ekonomik ve siyasal yönetiminde kimin de aktif olduğunu anlayabiliriz.

Hepsinin amacı açık.
Şehrin tüm olanaklarını kontrol etmek.
Şehrin rantının nasıl ve kimlere, hangi yöntemlerce pay edileceğine karar vermek.
Şehirlerin nasıl yönetildiğine dair dünyada ilk sayılacak çalışma, Amerikalı araştırmacı
Floyd Hunter 1953 yılında yaptığı “Community Power Structure” Toplulukların Güç Yapısı adlı araştırması olmuştur.
Hunter’ın bulguları dikkat çekicidir.
Hunter, Atlanta şehri örneğinde karar alma süreçlerini incelemiş ve sonuçta kararların sadece “görünen” yöneticiler tarafından değil, özellikle iş insanlarının ve diğer grupların içinde yer aldığı bir ilişkiler ağının eseri olduğunu ortaya koymuştur.
Hunter’e göre, “güç hiyerarşisinin üst katmanı, izole edilmiş bir şekilde politika yapıcılar olarak tanımlanır. Bunlar geniş oranda Atlanta iş adamlarından oluşur. Onlar belli kliklerden, gruplardan gelseler de topluluk içinde siyasa formüle ediciler olarak adlandırılırlar. Siyasa formüle komiteleri, sıradan ve toplum geneline dönük siyasalara dairdir ve onların çalışmaları bürokrasi kanalıyla hiyerarşik yapının alt kademelerine inerek hayata geçer.”

2008 yılında yapılan araştırmaya göre, dünyada şehirleşme oranının yüzde 50’nin üzerinde.
Dünyanın en büyük 600 şehrinde 1,5 milyar insan yaşıyor.
Bu 600 şehir yaklaşık olarak 30 trilyon dolarlık bir ekonomi yaratıyor.
30 trilyon dolarlık değer dünya ekonomisinin neredeyse yarısına yakın.
Bununla bitmiyor.
Yapılan simülasyona göre, 2025 yılında da bu 600 şehirde 2 milyar insan yaşayacağı öngörülüyor ve 60 trilyon doların üstünde bir değer yaratılacağı ifade ediliyor.
İnsanın ulaştığı bilgi ve iletişim teknolojileri ile artık dünyanın her köşesine ulaşmak mümkün.
Bu durum, şehirlerin yeni ekonomik ve siyasi yapısı hakkında da ipucu veriyor.

Türkiye’nin yıllardır bildiği “üç büyük şehir” deyimi vardır.
İstanbul, Ankara ve İzmir.
Anadolu’da pek çok şehrin ekonomik anlamda kendi değerini yarattığı son yıllarda, üç büyük şehirden biri olan İzmir ne durumdadır?
İzmir’i kimler yönetmiş, kimler yönetmeye devam ediyor?
Şehrin rantını paylaştıran görünün yöneticilerin dışındakiler kimlerdir?
Kısa bir İzmir turu yapmanın zamanı geldi.
Öyleyse bir sonraki yazının konusu belli oldu.
İzmir’in ekonomi ve siyasetinde kim etkili?
Görünenlerin dışında görünmeyen yöneticiler…

Devamı gelecek: 

• Şehrin görüneninin dışında görünmeyen görünmeyen elleri: “İleri gelenler”
• Bağbank’tan Tütünbank’a, oradan da günümüze: İzmir’i kimler yönetiyor?