Baştan söyleyeyim, bilgi alanım değil.
Sadece uzman bir arkadaşın uyarısı üzerine araştırdım.
Toplum olarak Covid-19 salgını ile uğraşırken gözden kaçırdığımız şeyler var.
Birey olarak kendimizi kontrol etmemiz mesela.

Türkçe karşılığı allostatik yük.
Basit anlatımı strese uyum sağlamanın biyolojik bedeli.
Stres oranı yüksek olduğunda allostatik yükümüz artıyor.
Sakinleştiğimizde ise allostatik yükte de düşüş oluyor ve vücudumuz stresin fiziksel etkilerini yaşamıyor.

Bilimsel açıklamasına gelince.
Allostaz, çevrede değişen koşullara karşı, vücudun kendi içinde değişikler yapması ve böylelikle fizyolojik dengesini korumaya çalışması olarak belirtiliyor
Allostaz mekanizması beynin tehdit algısı ile ayarlanıyor.
Tehdit algısı ise kişinin genetik ve gelişimsel özellikleri, sağlık alışkanlıkları, baş etme yöntemleri, geçmişinde yaşadığı travma, istismar ve stresli çevrelerde bulunma gibi özelliklerinden etkileniyor.

Stresle tetiklenen biyolojik yapımızın yüksek düzeyde aktive olması, vücutta domino etkisi başlatarak birbirlerine bağlı pek çok mekanizmayı da olması gerekenden fazla çalıştırıyor.
Stresli durumlarda tekrarlı olarak devreye giren allostaz mekanizması işte tam da bu durumda allostatik yüke neden oluyor.
Bunun sonucunda da stres hormonlarından kortizol miktarı yükseliyor.
Bu yükselme ise, kan basıncında ve kalp atış hızında artışa, sindirim, büyüme ve üreme işlevlerinin ise yavaşlamasına neden oluyor.
Bu bilgilere göre, yüksek düzeyde stres ve sonucunda ortaya çıkan allostatik yük, fiziksel ve psikolojik sağlığımızı tehdit ediyor.

Bunca bilimsel açıklamanın günümüze uygulanmış basit hali şu:
İşe gidemiyorsunuz, dışarı çıkamıyorsunuz.
Evde kapandınız ve şunlardan hangisini yaşıyorsunuz?
“Tükenmiş, bunalmış hissediyorum ve kaygılıyım.”
“Yorgun hissediyorum.”
“Yılgınım.”
“Yapmam gereken çok şey var, ancak kolumu kaldıramıyorum.”

Bunlardan en az ikisini yaşıyor iseniz uzmanına göre sizde allostatik yüklenme var demek.
Bunun nedeni ise bedenimiz, zihnimiz ve duygularımızdaki aşırı yıpranma.
Doğal sonucu yaşadığımız yorgunluk, korku ve panik; yaratıcı ve net düşünemememize neden oluyor, ilişkilerimizi etkiliyor.
Virüs krizinin körüklediği korku ve belirsizlik sınırlı kaynaklarımız üzerinde aşırı bir baskı oluşturuyor.
Bunun sonucuysa yanlış kararlar verme, çöküntü ve tükeniş oluyor.

Peki bunun çaresi yok mu?
Elbette var.
Yine uzmanlara göre, içinde olduğumuz durumu kabullenmek ve geçici olduğunu kendimize sıklıkla hatırlatmamız gerekiyor.
Ayrıca sağlığımızın ve hayatta kalmanın ne denli değerli olduğunu da yüksek sesle söylememiz gerekiyor.
Fena fikir değil.
Beden sağlığımızı virüsten, ruh sağlığımızı ise allostatik yükten korumalıyız.